Bu yazıda neler okuyacaksınız?
5. sınıf fen bilimleri madde ve ısı deneylerinden genleşme büzülme deneyini aşağıdaki adımları takip ederek sizlerde uygulayabilirsiniz.
Kazanımlar:
F.5.4.4.1. Isı etkisiyle maddelerin genleşip büzüleceğine yönelik deneyler yaparak deneylerin sonuçlarını tartışır.
GENLEŞME BÜZÜLME DENEYİ
1. Deneyin Amacı
- Genleşme ve büzülme olayını gravzant halkası ile gözlemek.
2. Deneyin Malzemeleri
- İspirto ocağı,
- Gravzant halkası,
- Penset.
3. Deneyin Yapılışı
- Gravzant halkasından kürenin geçip geçmediği test edilir.
- Ardından geçmiyorsa su ile soğutarak geçebildiği gözlenir.
- Geçiyorsa ısıtılarak geçemediği gözlenir.
4. Alınan Veriler
- Isıtıldığında küre halkadan geçemezken soğutulduğunda geçebiliyor.
5. Sorular
- Gravzant halkasının boşluktan geçip geçememesi onun hangi özelliğinin değiştiğini gösterir?
- Bu değişikliğe ne sebep olmuştur?
6. Sonuçlar
- Isıtılan katı bir maddenin hacmi artar.
- Katı, sıvı ve gaz maddelerin ısı aldığında hacimlerindeki artış genleşme olarak adlandırılır
- Çevrelerine ısı veren maddelerin hacimlerindeki azalış ise büzülme olarak adlandırılır.
- Deney düzeneği yazın elektrik tellerin güneş etkisiyle uzamasına benzetilebilir.
- Maddeler ısı aldığında ne kadar genleşirse ısı verdiğinde de o kadar büzülür. Yani genleşme alınan ya da verilen ısı miktarına bağlıdır.
- Farklı maddeler aynı ısı ile farklı miktarda genleşir ya da büzülür. Dolayısıyla genleşme ve büzülme miktarı o maddenin cinsine de bağlıdır. Sıkışan kavanoz kapakları sıcak suya daldırılarak (ısıtılarak) kolaylıkla açılır çünkü metal kapak ısı etkisiyle cam kavanoza göre daha fazla genleşir. Bu da kapağın kolaylıkla açılmasını sağlar.
