Yasama – KPSS Ders Notu

Hüseyin Faruk YILDIRIM

0 3.013 4 dakika okuma süresi

Bu yazıda neler okuyacaksınız?

YASAMA

Vatandaşlık ve Anayasa KPSS ders notlarımıza Yasama konusu ile devam ediyoruz. Yasamaya ait ilkeler, TBMM’nin yapısı, Milletvekilliği, Parlamenter muafiyet, TBMM’nin görev ve yetkileri, TBMM Başkanlık Divanı, TBMM başkanının görevleri, seçimler, Yüksek Seçim Kurulu, Anayasanın değiştirilmesi, Bütçe kanunu ve uluslararası antlaşmalar, TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yolları konularını inceleyeceğiz.

YASAMA

1. YASAMAYA AİT İLKELER

Geneldir.
Aslidir.
Devredilemezdir.

2. TBMM’NİN YAPISI

600 milletvekilinden oluşur.
Seçim süresi 5 yıldır.
1 Ekim’de toplanır, 30 Eylül’e kadar görev yapar.
En fazla 3 ay tatil yapabilir.
15 günü geçmemek kaydıyla ara verilebilir.

Seçimlerin yenilenmesine karar verebilenler: TBMM ve Cumhurbaşkanı

TBMM’yi toplantıya çağırabilenler: Cumhurbaşkanı ve 120 milletvekili ile meclis başkanı

3. MİLLETVEKİLLİĞİ

3.1. Milletvekili Seçilme Şartları

Türk vatandaşı olmak.
18 yaşını doldurmuş olmak.
En az ilkokul mezunu olmak.
Askerlikle ilişiği olmamak.
Taksirli suçlar dışında, toplam 1yıl ya da daha fazla hapis ile ağır hapis cezası almamış olmak.
Yüz kızartıcı suçlar, devlet sırlarını açığa vurma ve terör eylemleri gibi suçlardan hüküm giymemiş olmak.
Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak.
Kısıtlı olmamak.

3.2. İstifa Etmeden Milletvekili Olamayacaklar

TSK mensupları (İstifa ettikten sonra görevlerine geri dönemezler)
Yüksek yargı mensupları (İstifa ettikten sonra görevlerine geri dönemezler)
YÖK üyeleri ve öğretim görevlileri
Memurlar ve işçi niteliği taşımayan kamu personeli

3.3. Parlamenter Muafiyet

a. Yasama Sorumsuzluğu (Söz ve Düşünce Hürriyeti)

Mutlaktır ve süreklidir.
Cezalandırmayı kaldırır.
Meclis tarafından kaldırılamaz.

b. Yasama Dokunulmazlığı

Nispidir ve geçicidir.
Cezalandırmayı erteler.
Meclis tarafından kaldırılabilir. (Salt çoğunluk yani 301 milletvekili tarafından)

3.4. Milletvekilliğinin Sona Ermesi

a. Meclis Kararıyla

İstifa
Milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görevi sürdürmekte ısrar
1 ayda 5 birleşime katılmama

b. Doğrudan

Cumhurbaşkanı seçilme
Yeniden vekil seçilememe
Bakan ya da Cumhurbaşkanı yardımcısı olma

c. Mahkeme Kararı İle

Milletvekilliğine engel bir suçtan kesin hüküm giyme
Kısıtlanma

Not: Vekilliği kaldırılan milletvekili 7 gün içerisinde Anayasa Mahkemesine itiraz edebilir.

Not: Dokunulmazlığı kalkan, Partisinden istifa eden, Meclis Başkanı olan, partisinin kapatılmasına sebep olan vekilin milletvekilliği düşmez.

4. TBMM’NİN GÖREV VE YETKİLERİ

Kanun koymak, değiştirmek, kaldırmak
Seçimlerin yenilenmesine karar vermek
OHAL CBK’larını onaylamak reddetmek
Para basılmasına karar vermek
Kalkınma planlarını onaylamak
Genel ve özel af ilanına karar vermek
Savaşa ve barışa karar vermek
Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına izin vermek
OHAL, durumunu onaylamak, reddetmek, kaldırmak ve süresini uzatmak
Milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak
RTÜK üyelerini seçmek
Sayıştay başkan ve üyelerini seçmek
Anayasa Mahkemesi’ne 3 üye seçmek
Kamu baş denetçisini seçmek
HSK üyelerini seçmek

5. TBMM BAŞKANLIK DİVANI

5.1. Başkanlık Seçimi

4 turda yapılır.
1. tur: (2/3) çoğunluk (400 Milletvekili)
2. tur: (2/3) çoğunluk (400 Milletvekili)
3. tur: Salt çoğunluk (301 Milletvekili)
4. tur: En çok oyu alan seçilir.

5.2. Başkanlık Divanı Üyeleri

Meclis başkanı
Başkan vekilleri
Katip üyeleri
İdare amirleri

Not: Başkanlık divanı için bir yasama döneminde 2 defa seçim yapılır.

5.3. TBMM Başkanı’nın Görevleri

TBMM’yi temsil etmek
TBMM toplantılarına başkanlık etmek
TBMM’yi toplantıya çağırmak
Meclisin kolluk, mali ve idari görevlerini yürütmek
TBMM komisyonlarını denetlemek
Meclis danışma kuruluna başkanlık etmek

6. SEÇİMLER

Genel seçim: 5 yılda bir yapılması gereken tarihte yapılır.

Erken genel seçim: Yapılması gereken tarihten erken tarihte yapılır.

Seçimler 5 yılda bir yapılır. (Savaş sebebi ile TBMM kararı ile 1 yıl geriye bırakılabilir)
TBMM, süre dolmadan da seçimlerin yenilenmesine karar verebilir
TBMM’nin seçim kararı alabilmesi için üye tamsayısının 3/5’inin (360) oyu gerekir
Bu halde Cumhurbaşkanı ve meclis seçimleri birlikte yapılır
Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde meclis seçim kararı alırsa Cumhurbaşkanı yeni seçimlerde tekrar aday olabilir ve yeni seçilen meclisin ve Cumhurbaşkanı’nın görev süresi yeniden 5yıldır.

Not: Meclis gibi Cumhurbaşkanı da seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu durumda Cumhurbaşkanı seçimleri de yenilenir.

Ara seçim: Meclis üye sayısında azalma olursa yapılır.

Ara seçim her seçim döneminde 1 defa yapılır
Genel seçimin üzerinden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez
Genel seçime 1 yıl kala ara seçime gidilemez

ANCAK!

TBMM üyeliklerinde %5’lik (30 kişi) bir boşalma olmuşsa 30 ay geçmesi ve 1 defa yapılması kuralı geçersizdir.
Bir il ya da seçim çevresinin TBMM’de temsilcisi kalmazsa her şartta ara seçime gidilir. diğer kurallar geçersizdir.

7. YÜKSEK SEÇİM KURULU

7 asıl 4 yedek, toplam 11 üyeden oluşur
Üyelerin 6’sı Yargıtay 5’i Danıştay genel kurullarınca kendi üyeleri arasından gizli oyla seçilir

Görevleri:

Seçimlerin düzen içerisinde yürütülmesiyle ilgili işlemeleri yapmak ve yaptırmak
Seçimle ilgili şikayet ve itirazları dinlemek karara bağlamak
Meclis üyelikleri ve Cumhurbaşkanı seçim tutanaklarını kabul etmek.
YSK kararları kesindir, kararlara yargı yolu kapalıdır.

8. ANAYASA’NIN DEĞİŞTİRİLMESİ

Tekif: 200 milletvekili tarafından verilir. (1/3)
Görüşme: 48 saat arayla 2 defa.
Karar: 360-400 milletvekili ile zorunlu referanduma gidilir.
Karar: 400 ve üzeri milletvekili kabul ederse onay verilir ya da ihtiyari referanduma gidilir.

8.1. Kanunların Teklifi ve Görüşülmesi

Kanun Teklifi verilmesi
TBMM Başkanlığı’na iletilmesi
TBMM Genel Kurulu’na iletilmesi
Cumhurbaşkanı’na iletilmesi: Ya kabul eder resmi gazetede yayımlar ya da reddedip tekrar meclise gönderebilir.