Yargı – KPSS Ders Notu

Hüseyin Faruk YILDIRIM

0 2.823 3 dakika okuma süresi

Vatandaşlık ve Anayasa KPSS ders notlarımıza Yargı konusu ile devam ediyoruz. Hakimler ve Savcılar Kurulu, Yüksek Mahkemeler, Yargı kolları, Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan’da yargılananlar, Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi, Sayıştay, Yargı denetimine tabii olmayan norm ve işlemler konularını inceleyeceğiz.

YARGI

1. HAKİMLER VE SAVCILAR KURULU

13 üyeden oluşur iki daire halinde çalışır.
Üyeleri 4 yıl için seçilir, süresi dolan üye yeniden seçilebilir.
Başkanı Adalet Bakanı’dır. Adalet Bakanlığı müsteşarı doğal üyedir.
Başkanvekili kendi üyeleri arasından HSK tarafından seçilir.
Üyeler Cumhurbaşkanı ve TBMM tarafından seçilir.

1.1. Hakim ve Savcılar Kurulunun Üye Dağılımı

Toplam 11 üyeden oluşur.
4 üye cumhurbaşkanı, 7 üye TBMM tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyeler;

3 üye adli yargı hakim ve savcıları arasından
1 üye idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilir.

TBMM tarafından seçilen üyeler;

3 üye Yargıtay üyeleri arasından
1 üye Danıştay üyeleri arasından
3 üye hukuk fakültesi öğretim görevlileri ile avukatlar arasından seçilir.

2. YÜKSEK MAHKEMELER

Anayasa Mahkemesi
Yargıtay
Danıştay
Uyuşmazlık Mahkemesi

3. YARGI KOLLARI

3.1. Adli Yargı

Yargıtay
Bölge Adliye Mahkemeleri
Hukuk ve Ceza Mahkemeleri

3.2. İdari Yargı

Danıştay
Bölge İdare Mahkemeleri
İdare ve Vergi Mahkemeleri

3.3. Anayasa Yargısı

Anayasa Mahkemesi

3.4. Uyuşmazlık Yargısı

Uyuşmazlık Mahkemesi

4. ANAYASA MAHKEMESİ

15 üyeden oluşur.
Üyelerin 12 tanesini cumhurbaşkanı, 3 tanesini TBMM seçer.
Üyeler 12 yıl için seçilirler ve yeniden seçilme hakları yoktur.
Üyeler 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar.
Mahkeme üyeleri asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar.
Mahkeme, başkanını kendi içinden 4 yıllığına seçer. Başkanın yeniden seçilme hakkı vardır.

4.1. Anayasa Mahkemesi’nin Görevleri

Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, TBMM iç tüzüğü ve Anayasa değişiklikleriyle ilgili Anayasaya uygunluk denetimi yapmak.
Siyasi partilerin kapatılma davasına bakmak, Siyasi partilerin mali denetimini yapmak.
Milletvekillerinin, milletvekilliğinin düşürülmesine ve dokunulmazlığının Kaldırılmasına ilişkin itirazlarını karara bağlamak.
Uyuşmazlık mahkemesine başkan seçmek.
Anayasada belirtilen kişileri Yüce Divan sıfatıyla yargılamak.
Vatandaşların yaptığı bireysel başvuruları karara bağlamak.

4.2. Yüce Divan’da Yargılananlar

a. Siyasiler

Cumhurbaşkanı
Meclis Başkanı
Bakanlar
Cumhurbaşkanı Yardımcıları

b. Yargı Mensupları

Yüksek mahkemelerin; üye, başkan ve başkan vekilleri ve savcıları
Cumhuriyet başsavcı vekili
HSK Başkan ve üyeleri
Sayıştay Başkan ve üyeleri

c. Türk Silahlı Kuvvetleri Mensupları

Genelkurmay Başkanı
Kara, Hava, Deniz Kuvvetleri Komutanları

5. YARGITAY

Adliye mahkemelerince verilen kararların son inceleme yeridir.
Üyeleri HSK tarafından seçilir.
Başkan ve Başkan Vekilleri Yargıtay genel kurulunca 4 yıllığına seçilir. Yeniden seçilebilir.
Yargıtay Başsavcısı ve Başsavcı Vekili Cumhurbaşkanı tarafından 4 yıllığına seçilir. Yeniden seçilebilir.

6. DANIŞTAY

İdari mahkemelerce verilen kararların son inceleme yeridir.
Üyelerinin 4’te 3’ünü HSK, 4’te 1’ini Cumhurbaşkanı seçer.
Başkan ve Başkan Vekilleri Danıştay Genel Kurulunca 4 yıllığına seçilir. Yeniden seçilebilir.

6.1. Danıştay’ın Görevleri

İdari davalara temyiz mahkemesi olarak bakmak.
Kamu hizmetleriyle ilgili İmtiyaz sözleşmeleri hakkında iki ay içinde görüş bildirmek.
Ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlerin yargısal denetimini yapmak.
Bazı idari davalara ilk derece mahkemesi olarak bakmak.

7. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ

Adli ve idari yargı organları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmekle yetkilidir.
Uyuşmazlık Mahkemesi başkanı Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından Anayasa mahkemesince seçilir.
Uyuşmazlık Mahkemesinin diğer üyeleri Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından seçilir.
Başkan ve üyeler dört yıllık süre için seçilirler.

Not: Diğer mahkemelerle Anayasa Mahkemesi arasındaki uyuşmazlıklarda Anayasa Mahkemesi kararları esas alınır.

8. SAYIŞTAY

Başkan ve üyeleri TBMM tarafından seçilir.
Kesin hüküm niteliğindeki kararları aleyhine idari yargı yoluna başvurulamaz.
Ancak kararlarla ilişkin ilgililer 1 defaya mahsus 15 gün içerisinde karar düzeltmesi isteyebilir.
Vergi benzeri mali yükümlülükler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasında uyuşmazlık olursa Danıştay kararları esas alınır.

Görev Alanı:

Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderlerini denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak.
Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimini yapmak.

Not: Sayıştay, denetimini TBMM adına yapar.