Bu yazıda neler okuyacaksınız?
F.8.2.3. Mutasyon ve ModifikasyonÖnerilen Süre: 2 ders saati
Konu / Kavramlar: Mutasyon, modifikasyon
F.8.2.3.1. Örneklerden yola çıkarak mutasyonu açıklar.
F.8.2.3.2. Örneklerden yola çıkarak modifikasyonu açıklar.
F.8.2.3.3. Mutasyonla modifikasyon arasındaki farklar ile ilgili çıkarımda bulunur.
MUTASYON VE MODİFİKASYON
Mutasyon Nedir ?
- DNA üzerinde meydana gelen ani değişikliklere mutasyon denir.
- DNA’nın yapısında meydana gelen bu değişiklik canlıda farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olur.
- DNA’nın yapısının değişmesi, DNA’nın işleyişini değiştirir, bu da farklı özellikte canlılar meydana getirir.
DNA’da Meydana Gelen Mutasyonlar
1. Bazı nükleotidlerin kaybolması mutasyona neden olabilir.
2. DNA’nın parçasının koparak kaybolabilir.
3. DNA kendini eşlerken üzerindeki bilginin değişebilir.
Mutasyona Sebep Olan Faktörler
1. Zararlı ışınlar (X ışını, gama ışını morötesi (ultraviyole) ışınlar)
3. Aşırı sıcaklık (Ateşli hastalık, sıcak ortamda fazla bulunma)
Mutasyonun Özellikleri
1. Mutasyon vücut hücresinde meydana geldiğinde yalnızca o canlıyı ilgilendirir, sonraki nesle aktarılmaz. (Eşeyli üreyen canlılar için)
3. Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyon kalıtsal çeşitlilik sağlar.
4. Mutasyonlar yararlı ve zararlı olabilir. Bitki tohumlarının fazla olması, çekirdeksiz üzüm yararlı mutasyona örnek verilebilir.
5. Yararlı mutasyonlar canlının yaşama ve üreme şansını artırırken, zararlı mutasyonlar canlının yaşama ve üreme şansını azaltır.
5. Yararlı mutasyonlar canlının yaşama ve üreme şansını artırırken, zararlı mutasyonlar canlının yaşama ve üreme şansını azaltır.
6. Mutasyonların büyük bir kısmı zararlıdır, öldürücü olabilir.
- Gebelik döneminde röntgen filmi (X-ışını) çektirmek mutasyona neden olmaktadır. Bu nedenle sakat doğum meydana gelmektedir.
Mutasyona Örnekler
- Kanser
- Altı parmaklılık
- Eksik organlı doğma
- Gelişim bozuklukları
- Albinoluk
- Hemofili hastalığı
- Down sendromu
- Orak hücreli anemi
- Balık pulluluk
- Dört boynuzlu keçi
- Çekirdeksiz üzüm
- Çift başlı yılan, kaplumbağa
- Bakterilerin ilaçlara direnç kazanması
- Van kedisinin gözlerinin farklı renkte olması
- Kelebek çocuk hastalığı
- Progeria ( Erken yaşlanma hastalığı)
2. Modifikasyon
Çevre etkisiyle vücut hücrelerinde meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir. Modifikasyon da genlerin yapısında değişiklik meydana gelmez, genlerin işleyişi değişir.
Modifikasyona Sebep Olan Faktörler
1. Sıcaklık
- Himalaya tavşanlarında kürk rengi beyazdır. Eğer tüyler kazınarak buraya buz parçası konursa çıkan tüyler siyah olur. Çuha çiçeği 30-35ºC sıcaklıkta beyaz çiçek, 15-20ºC sıcaklıkta kırmızı renkli çiçek açar.
2. Besin
- Dişi arılar arı sütü ile beslenirse kraliçe arı, çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur.
- Nemli yerde yetişen bitkiler daha iyi gelişirken, kurak yerde yetişen bitkiler fazla gelişemez.
3. Işık
- Bitkiler ışık almadıkları zaman klorofil oluşmaz, beyaz renkli (Albino) bitki oluşur.
- İnsan derisinin yazın fazla ışık aldığında bronzlaşır.
4. Toprak
- Ortanca çiçekleri asitli toprakta kırmızı, bazik toprakta mavi çiçek açar.
5. Basınç
Modifikasyonun Özellikleri
1. Modifikasyonlar dölden döle (nesilden nesle) aktarılmaz.
2. Modifikasyonların bir kısmı şartlar düzeldiğinde tekrar eski halini alabilir.
2. Modifikasyonların bir kısmı şartlar düzeldiğinde tekrar eski halini alabilir.
3. Mutasyon ve Modifikasyon Arasındaki Farklar
1. Mutasyonda gen yapısı değişir, modifikasyon da genin işleyişi değişir.
2. Mutasyon üreme hücrelerinde meydana gelirse kalıtsaldır, modifikasyon kalıtsal değildir.
3. Mutasyon zararlı ışınlar, kimyasal maddeler, yüksek sıcaklık gibi etkilerle ortaya çıkar, modifikasyon sıcaklık, ışık, beslenme, nem gibi etkilerle ortaya çıkar.
4. Mutasyonlar genellikle zararlıdır ve ölümcül olabilir, modifikasyon zararsızdır.
5. Mutasyona sebep olan faktörler ortadan kalkınca canlı eski haline dönemez, modifikasyonda dönebilir.
6. Mutasyon kalıtsal çeşitliliğe neden olur, modifikasyon kalıtsal çeşitlilik sağlamaz.
2. Mutasyon üreme hücrelerinde meydana gelirse kalıtsaldır, modifikasyon kalıtsal değildir.
3. Mutasyon zararlı ışınlar, kimyasal maddeler, yüksek sıcaklık gibi etkilerle ortaya çıkar, modifikasyon sıcaklık, ışık, beslenme, nem gibi etkilerle ortaya çıkar.
4. Mutasyonlar genellikle zararlıdır ve ölümcül olabilir, modifikasyon zararsızdır.
5. Mutasyona sebep olan faktörler ortadan kalkınca canlı eski haline dönemez, modifikasyonda dönebilir.
6. Mutasyon kalıtsal çeşitliliğe neden olur, modifikasyon kalıtsal çeşitlilik sağlamaz.
