F.7.4.5. Evsel Atıklar ve Geri Dönüşüm

Önerilen Süre: 6 ders saati

Konu / Kavramlar: Evsel katı atık maddeler, evsel sıvı atık maddeler, geri dönüşüm, yeniden kullanma

F.7.4.5.1. Evsel atıklarda geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen maddeleri ayırt eder.

F.7.4.5.2. Evsel katı ve sıvı atıkların geri dönüşümüne ilişkin proje tasarlar.

F.7.4.5.3. Geri dönüşümü, kaynakların etkili kullanımı açısından sorgular. Geri dönüşüm tesislerinin ekonomiye katkısı vurgulanır.

F.7.4.5.4. Yakın çevresinde atık kontrolüne özen gösterir.

a. Atık kontrolü ile ilgili kamu ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına değinilir.

b. Tıbbi atık ile temas etmemesi gerektiği hatırlatılır.

F.7.4.5.5. Yeniden kullanılabilecek eşyalarını, ihtiyacı olanlara iletmeye yönelik proje geliştirir.

EVSEL ATIKLAR VE GERİ DÖNÜŞÜM

Atık
Kullanım süresi dolan ve yaşadığımız yerden uzaklaşması gereken her türlü maddeye atık denir. Fabrika, ev, okul, iş yerinde atıklar oluşur.

Çöp
Atıkların içerisinde hiçbir şekilde kullanılamayacak olan maddelere çöp denir.
Kağıt, cam, plastik, karton, metaller çöp değildir.

Yeniden kullanma
Atık maddelerin hiçbir işlem yapılmadan kullanılmasına yeniden kullanma denir.
Sizin kullanmadığınız eşyaların başkaları tarafından kullanılmasıdır.
Küçülen eşyaların başkaları tarafından kullanılması,
Pet şişelerin içerisine tekrar su doldurulması,
Büyüyen çocukların kullanmadıkları oyuncaklar örnek verilebilir.

Geri dönüşüm
Atıkların bazı işlemlerden geçirilerek tekrar kullanılmasına geri dönüşüm denir.
Kağıttan, tekrar kağıt üretme metallerin tekrar kullanılması örnek verilebilir.

Kompost
Bitkisel ve hayvansal atıkların nemli ve oksijenli ortamda mikroorganizmalar tarafından bozunarak organik gübreye dönüşmesi sonucu kompost oluşur. Organik atıklar kompostlanarak geri dönüştürülebilir. Kompostlaşma sayesinde organik atıklar, gübre ve yakıta dönüştürülür.

1. EVSEL ATIKLAR

1.1. Evsel Atık Nedir ?

• Evde kullanımdan düşmüş veya çöp durumunda olan maddelere evsel atık denir.
• Evde kullanılan atık sular, atık yağlar, kağıt, poşet, pil, şişe, kutu, plastikler, boya atıkları, eski mobilyalar, eskimiş elbiseler, metaller, eskimiş elektronik araçlar, sebze ve meyve atıkları, yemek atıkları evsel atıktır.

a. Evsel Katı Atık

• Katı haldeki evsel atıklardır.
• Ambalaj atıkları, yiyecek atıkları, ev eşyası atıkları, kül evsel katı atıktır.

b. Evsel Sıvı Atık

• Sıvı haldeki evsel atıklardır.
• Kızartma yağı, atık sular evsel sıvı atıktır.
• Evsel sıvı atıklar arıtma tesislerinde arıtılabilir.

2. ORGANİK ATIK

• Bitki ve hayvan kaynaklı atıklara organik atık denir.

3. TIBBİ ATIK

• Sağlık kuruluşlarının çalışmalarında oluşan atıklar tıbbi atıktır.
• Yara bandı, enjektör, pamuk, sargı bezi, diyaliz atıkları, eldiven, ilaç kutuları tıbbi atıktır.

Not: Tıbbi atıklara kesinlikle temas edilmemelidir.

4. GERİ DÖNÜŞÜM

4.1. Geri Dönüşümün Aşamaları

1. Ayırma

• Plastik, kağıt, cam ürünler için ayrı ayrı toplama alanlarda ayrıştırılmalıdır.

2. Sınıflandırma

• Ayrılan atıklar sınıflandırılmış olur.
• Sınıflanan malzemeler ayrı ayrı taşınmalıdır.

3. Değerlendirme

• Değerlendirilebilen atıklar, fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni ürün oluşur.

Evsel atıkların bazıları geri dönüştürülebilir.

1. Kağıt ürünleri

• Kağıt, karton, gazete, dergi, kitap

2. Metal ürünleri

• Teneke kutu, alüminyum folyo, içecek kutuları, kablolar, eski mutfak araç gereçleri

3. Plastik ürünleri

• Pet şişe, poşet

4. Cam ürünleri

• Cam şişe, kavanoz

5. Piller

• Akümülatör (Akü), şarjlı piller, bataryalar
• Ayrıca elektronik cihazlar, beton, atık yağlar, ahşap ve tekstil atıkları geri dönüştürülebilir.

4.2. Geri Dönüşümü Olmayan Evsel Atıklar

1. Yağlı kağıt, ıslanmış kağıt, besin atığı bulaşmış kağıtlar
2. Pencere camı, ayna, kristaller, borcam, telli cam
3. Naylon, strafor köpük, oyuncak
4. Ampul, floresan
5. Bebek bezleri, ıslak mendil
6. İçinde motor yağı, antifriz, benzin konulan şişeler
7. Tek kullanımlık plastikten yapılan bardak, tabak, çatal, kaşık, pipet
8. Seramik ürünler, porselen tabak

 4.3. Geri Dönüşümün Sağladığı Yararlar

Çevremizin temiz tutulması sağlanır.
Çöp kutusuna ve doğaya atılan atıklar azalır. Geleceğe temiz çevre bırakmış oluruz.

Ekonomiye katkı sağlanır.
Petrol ürünlerinin tüketiminin azalması ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır.

Doğal kaynaklar korunmuş olur.
Orman ve su kaynakları daha az zarar görür.

Yeni iş imkanları oluşur.
Hurdacılıkla ve kağıt toplayarak geçinen insanlar vardır.

Enerji tasarrufu sağlanır.
Ham madde kullanımı azalacağı için enerji tasarrufu yapılmış olur.

Atık miktarının azalmasına neden olur.
Geri dönüşüm ile oluşan atık miktarı da azaltılmış olmaktadır.

5. YENİDEN KULLANMA

• Evde kullanılan bazı araçlar ve eşyalar değiştirildiğinde bunlar başkaları tarafından tekrar kullanılabilmektedir.
• Evdeki kullanılabilir durumdaki mobilyalar, çalışır durumdaki elektronik araçlar başkaları tarafından yeniden kullanılabilir.
• Evimize yeni aldığımız LCD televizyonun gelmesi ile eski tüplü televizyon başkaları tarafından yeniden kullanılabilir.

6. ATIK KONTROLÜ KURULUŞLARI

TAP
Atık pillerin toplanması, geri kazanımı veya ortadan kaldırılmasında görevli kuruluş.

ÇEVKO
Ambalaj atıklarının değerlendiren kuruluş.

AGED
Atık kağıt ve geri dönüşümcüler derneği

PETDER
Atık yağların toplanması, geri kazanımı veya ortadan kaldırılmasında görevli kuruluş.