Coğrafya KPSS ders notlarımıza Türkiye’nin Gölleri konusu ile devam ediyoruz. Türkiye’nin gölleri ve göl çeşitleri gibi konulara değineceğiz.

TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ

Türkiye’nin gölleri maalesef KPSS sınavı Coğrafya kısmı için en ezbere dayalı kısımlardan biridir. Göl sorularını cevaplamak için bu yazı içerisinde geçen gölleri ezbere bilmek yeterli olacaktır.

Gölleri Doğal Göller ve Yapay Göller olarak 2 ana başlıkta inceleyeceğiz.

1. DOĞAL GÖLLER

1.1. ÇANAK GÖLLERİ

a. Tektonik Göller

Tektonik göller, tektonizma sonucu oluşan çanaklarda suların birikmesi ile oluşan göllerdir. İç kuvvetler etkilidir.

Türkiye’de ki tektonik göller;

• Beyşehir Gölü (Suyu tatlı)
• Manyas Gölü
• Acıgöl Göl
• Tuz Gölü
• İznik Gölü
• Eber Gölü
• Eğirdir Gölü (Suyu tatlı)
• Hazar Gölü
• Sapanca Gölü
• Ulubat Gölü
• Akşehir Gölü
• Burdur Gölü

b. Karstik Göller

Karstik göller, kalker, jips, kaya tuzu gibi eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde oluşan göllerdir. Bu göllerin suyu genellikle acıdır. Dış kuvvetler etkilidir.

Türkiye’de ki karstik göller;

• Salda Gölü
• Kestel Gölü
• Kovada Gölü (Elektrik üretiliyor)
• Elmalı Gölü
• Suğla Gölü
• Kızılören Gölü

c. Volkanik Göller

Volkanizma faaliyetleri sırasında oluşan patlama çukurları ya da kraterlerde meydana gelen göllerdir.

Türkiye’de ki volkanik göller;

• Nemrut Gölü (Dünya’nın en büyük 2. volkanik gölü – kaldera)
• Meke Gölü (Nazar Boncuğu) (Maar)
• Gölcük Gölü
• Acıgöl
• Aygır Gölü

d. Buzul (Sirk) Gölleri

Dağ doruklarındaki buzulların hareketleriyle ortaya çıkan çukurlarda oluşan göllere, sirk gölü denir.

Türkiye’de ki buzul (sirk) gölleri;

• Kaçkar Gölü
• Karagöl
• Bingöl
• Balkar Gölü
• Aynalı Göl
• Munzur Gölü

1.2. SET GÖLLERİ

a. Alüvyal Set Gölleri

Alüvyonlarla akarsuyun önünün kapanması sonucu oluşan göller.

Türkiye’de ki alüvyal set gölleri;

• Uzungöl (Turizm değeri yüksek)
• Mogan ve Eymir Gölleri (Kuruma riski çok yüksek)
• Bafa (Çamiçi) Gölü
• Köyceğiz Gölü
• Marmara Gölü (Ege Bölgesi’nde)

b. Heyelan Set Gölleri

Heyelan sonucu bir akarsuyun önünün kapanmasıyla oluşan göl.

Türkiye’de ki heyelan set gölleri;

• Abant Gölü (Turizm değeri yüksek)
• Zinav Gölü
• Sera Gölü
• Yedigöller
• Tortum Gölü (Elektrik üretimi var)
• Borabay Gölü

c. Kıyı Set Gölleri

Kıyı set gölü, adından da anlaşılacağı üzere kıyı kesimlerde oluşan bir yapıdadır.

Türkiye’de ki kıyı set gölleri;

• Akyatan Gölü (Türkiye’nin en büyük kıyı set gölü)
• Büyük Çekmece Gölü
• Terkos (Durusu) – Küçük Çekmece Gölleri (Kanal İstanbul Projesi bu iki göl arasında)

d. Volkanik Set Gölleri

Volkanlardan çıkan volkanik malzemelerin vadilerin ya da benzer çukurların önünü kapatmasıyla oluşan göllerdir.

Türkiye’de ki volkanik set gölleri;

• Van Gölü
• Balık Gölü
• Nazik Gölü
• Haçlı Gölü
• Çıldır Gölü
• Erçek Gölü

2. YAPAY GÖLLER

Yapay göller bildiğimiz isimle barajlardır.

Türkiye’de ki yapay göller;

Fırat Nehri üzerindeki yapay göller;

• Keban Barajı
• Karakaya Barajı
• Atatürk Barajı

Dicle Nehri üzerindeki yapay göller;

• Kralkızı Barajı
• Devegeçidi Barajı
• Ilısu Barajı (Hasankeyf’i sular altında bırakan baraj)

Kızılırmak üzerindeki yapay göller;

• Hirfanlı Barajı
• Kesikköprü Barajı
• Altınkaya Barajı

Yeşilırmak üzerindeki yapay göller;

• Hasan Uğurlu Barajı
• Suat Uğurlu Barajı
• Almus Barajı

Çoruh Nehri üzerindeki yapay göller;

• Borçka Barajı
• Deriner Barajı
• Yusufeli Barajı

Büyük Menderes Nehri üzerindeki yapay göller;

• Adıgüzel Barajı
• Kemer Barajı

Ceyhan Nehri üzerindeki yapay göller;

• Berke Barajı (İlk özel baraj – Cem UZAN tarafından yaptırıldı)
• Sır Barajı
• Menzelet Barajı

Gediz Nehri üzerindeki yapay göller;

• Demirköprü Barajı

Manavgat Nehri üzerindeki yapay göller;

• Oymapınar Barajı

Seyhan Nehri üzerindeki yapay göller;

• Seyhan Barajı

Sakarya Nehri üzerindeki yapay göller;

• Sarıyar Barajı
• Gökçekaya Barajı

3. TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ İLE İLGİLİ İLKLER

• İlk elektrik üretip kullanan Yer: Mersin – Tarsus
• İlk baraj (Su temini için): Çubuk Barajı (1936)
• İlk hidroelektrik santrali: Seyhan Barajı
• En büyük baraj: Atatürk Barajı
• En derin baraj: Deriner Barajı (Yapımı bitince Yusufeli Barajı olacak)