Rehberlik Türleri ders notuna Temel İşlevlerine Göre Rehberlik konusu ile devam ediyoruz.

TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK

A) Uyum Sağlayıcı Rehberlik

• Gelişim ve değişimin hızlı olduğu dünyada uyum sorunlarını çözmeye çalışır.
• Okul ve çevreye uyumda güçlük çeken öğrencilere sunulan rehberlik hizmetidir.
• Uyum sorunu olan öğrencileri tanıyarak psikolojik durumu düzeltmek ve mevcut ortama uyum sağlamada yardımcı olmak amacıyla verilen hizmettir.
• Bireysel psikolojik danışma ve vaka incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler değerlendirmeye tabi tutulur.
• Oryantasyon hizmetinin temel amacı uyum problemlerini çözmektir.
• Okula yeni başlayan öğrencilere okulu, kurallarını tanımalarını sağlama ve alıştırma hizmeti verir.
• Bireyin kendisine, ailesine, çevresine, ilişkin uyum problemi varsa uyum sağlayıcı işlevi devreye girer.

B) Yöneltici Rehberlik

• Bireyin ilgi, yetenek ve gereksinmelerine göre, uygun okulun ve programın seçilmesi için yardım eder.
• Öğrenciyi uygun eğitsel kollara yönlendirir.
• Ders dışı etkinlikler, boş zaman değerlendirme çalışmaları yapar.
• Bireyin kendini tanımasını, anlamasını sağlayarak okul ve meslek seçimine yardım eder.
• Bireyin mutlu olabilmesi için kişisel yeteneklerine uygun okul, alan, ders ve meslek seçmenin rolü büyüktür. Bu yüzden yöneltici rehberlik önemli bir işleve sahiptir.

C) Ayarlayıcı Rehberlik

• Öğrencilerin en iyi şekilde yetişmesini sağlamak için onların ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun düşecek eğitim faaliyetlerinin programda yer alması için program yapanlara ve planlayıcılara yardım eder.
• Bireyi tanıma ve izleme servisleri yoluyla toplamış olduğu bilgileri program yapıcılarının hizmetine sunarak, program yapanlara ve planlayıcılara destek olmak için yürütülen hizmetlerdir.
• Bu işlev öğrencileri değil planlayıcıları hedef alır. Hızlı değişimler rehberliğin ayarlayıcılık işlevinin önemini arttırmıştır.
• Rehber öğretmenler ile program yapıcıları (ders öğretmeni, okul müdürü gibi.)
• Bilgilerini paylaşarak programın şekillenmesine yardımcı olurlar.

D) Tamamlayıcı Rehberlik

• Okullarda yürütülen eğitim – öğretim etkinlilerinin verimli olabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için öğretmenlere verilir.
• Örgün eğitim kurumlarında öğretim etkinlikleri rehberlikle birlikte yürütüldüğünden daha etkili olmaktadır. Bunun için öğretmenlerin rehberlik konusunda bilgilendirilmeleri ve faydalanmaları sağlanmalıdır.
• Eğitim öğretim süreci içerisinde öğlencilere de verilir. Ders çalışma planı hazırlamak gibi.
• Ara disiplin olmuştur. Öğretimle içi içedir.

E) Geliştirici Rehberlik

• Bireyin gelişim görevlerini yerine getirmesini gözlemleyerek, düşünce ve davranışların eğitim kurumlarına yerleşmesini sağlamak amacındadır.
• Gelişimi engelleyen faktörleri ortadan kaldırmak için yapılan tüm etkinlik ve çabalardır.
• Bu anlayışta bir gelişim görevini yerine getirenlerin sonraki gelişim görevlerini de başarıyla yerine getireceklerine inanılır.
• Öğrencilerin gelişim dönemleri dikkate alınarak bedensel, zihinsel, duygusal ve psiko–sosyal yönden sağlıklı biçimde gelişimlerini sağlayacak etkinliklere yer verilmelidir.

F) Önleyici Rehberlik

• Olumsuz davranışlar ortaya çıkmadan ve bu durumların birey üzerinde olumsuz sonucu görülmeden önlenmesini amaçlayan rehberlik faaliyetidir.
• Olumsuzlukları ortaya çıkmadan önlemek, ortaya çıktıktan sonra önlemekten daha kolaydır.
• Anne babaları eğitmek, iletişim becerilerini geliştirmek önleyici rehberliğin çalışma alanına girer.
• Duygusal gerginliklerin, zararlı alışkanlıkların, disiplin ve uyum problemlerinin ortaya çıkmadan önlenmesi için çalışmalar yapar.
• Günümüz rehberlik anlayışı önleyici rehberlik yönünde gelişmektedir.

Önleyici rehberlik düzeyleri

Temel Düzey: Sorun ortaya çıkmadan yapılan yardımdır. Akran zorbalığını önlemek için dönem başında gerekli çalışmaların yapılması

2. Düzey: Ortaya çıkan sorunun yayılmasını önlemek için yapılan yardımdır. Akran zorbalığı yapan kişiler varsa gerekli eğitimin verilmesi.

3.Düzey: Ortaya çıkan sorunu azaltmak için yapılan çalışmalardır. Akran zorbalığı okulun geneline yayılmışsa iyileştirme çalışmaları yapılır.

NOT: Önleyici rehberlik ve geliştirici rehberlik ilişkisi, Öğrencilerin gelişimi desteklenerek sorun oluşması önlenebilir. Örneğin; öğrencilere iletişim becerileri eğitimi vermek hem geliştirici hem de önleyici rehberliktir.

Önleyici rehberlik ve uyum sağlayıcı rehberlik ilişkisi, Öğrencilerin çevrelerine uyum sağlamalarına yönelik sunulan oryantasyon gibi yardımlar rehberliğin uyum sağlayıcı işlevinin yanı sıra gelecekte ortaya çıkabilecek uyum ve disiplin problemlerinin önlenmesi bakımından rehberliğin önleyici işlevini de yerine getirir.

G) İyileştirici (Çare Bulucu) Rehberlik

• Bireyde var olan yetersizliklere odaklanır.
• İstenmeyen davranışları düzeltmeye çalışır.
• Birtakım korkuları ve istenmeyen davranış bozukluklarını yok etmek için yapılan çalışmaları içerir.
• Davranış bozuklukları ve uyum problemlerini gidermede etkin olarak kullanılır.
• Örneğin: Öfkesini kontrol edemeyen birine yardım etmek.

H) Krize Müdahale

• Örgütün ya da toplumun işlevlerini yerine getirebilmesini engelleyen acil ilgi ve çözüm gerektiren, ani bir durumda kişilere yardım sürecini ifade eder.
• Okulda ortaya çıkabilecek kaza, kavga, ölüm çevresel faktörler gibi durumlarda yardım sürecini ifade eder.
• Bireysel müdahale gerektiren kriz durumlarında uyuşturucu, alkol, yakınların kaybı, intihar gibi.

Öğretmen; ulaşılabilir olmalı, düzenli rehberlik çalışmaları yapmalı, kriz durumlarında veli ile işbirliği içine girmeli, krizden etkilenen çocukların kayıtlarını tutmalı ve okulda planlanan başka etkinlikler varsa bunları iptal etmelidir.