Program Geliştirme KPSS ders notlarına Program Geliştirmenin Temel Kavramları ile devam ediyoruz. Bu konu kapsamında Program ve program türleri, Posner’a göre program türleri gibi konulara değineceğiz.

PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMEL KAVRAMLARI

A. PROGRAM ve PROGRAM TÜRLERİ

PROGRAM: Hedeflere nasıl ulaşılacağı, ortaya çıkması beklenen davranışların öğrencilere nasıl kazandırılacağı, hedeflere ne kadar ulaşılabildiğini gösteren değerlendirme ölçütlerinin neler olduğunu ortaya koyan bir plandır.

PROGRAM TÜRLERİ

1. EĞİTİM PROGRAMI

• Öğrenciye okul içinde ve dışında planlı etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme öğretme yaşantılarının tümüdür.
• Milli eğitimin amaçları doğrultusunda yapılan etkinliklerin bütünüdür.
• ÖRNEK: Ortaokul 5.,6,.7.,8. Sınıfta okutulan dersler ve bu derslere yönelik ders dışı etkinlikler ( gezi, kulüp çalışmaları, yarışmalar vb.) eğitim programı kapsamındadır.

1.1. EĞİTİM PROGRAMI ÖGELERİ

Eğitim programı; hedef, içerik, eğitim durumları, sınama durumları olmak üzere 4 ögeden oluşur.

HEDEF: Öğrencilere kazandırılmak istenen duygu, düşünce, tutum ve davranıştır. En önemli ögedir ve diğer ögelerinde belirleyicisidir.

İÇERİK: Hedefleri gerçekleştirmeye yönelik üniteler, konular bütünüdür.

EĞİTİM DURUMLARI: Öğrenme-öğretme süreci ve etkinlikleridir. Hedeflerin öğrenciler tarafınca öğrenilmesi için yapılan strateji, yöntem ve tekniklerdir.

SINAMA DURUMLARI: Öğrencilerde istenilen davranışların kazanılıp kazanılmadığına bakılır.

1.2. EĞİTİM PROGRAMI ÖZELLİKLERİ

1. TÜRK MİLLİ EĞİTİM KANUNUNA UYGUNLUK

• Programlar, eğitim sistemlerinden beklediği insan tipini yetiştirecek özellikte olmalıdır.
• ÖRNEK: “Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumlulukları bilen vatandaşlar yetiştirmek”

2. İŞLEVSELLİK: (ÖYT= HAYATİLİK)

• Programda yer alan bilgi ve becerilerin günün koşullarına uygun olmalı, işe yarar olmalı ve bir ihtiyaca cevap vermelidir.
• ÖRNEK: Coğrafya dersinde Sivas’a ait iklim özelliklerini, bahçe bitkileri yetiştirirken kullanması

3. ÇERÇEVE PROGRAM

• İyi bir program, öğretim sürecinde etkinliklere ve konulara genel hatlarıyla yer vermeli, ayrıntıya girmemelidir.
• Programın ana hatları tüm okullarda aynı olmalıdır.
• ÖRNEK: Tüm okullarda 3. Sınıflarda matematik dersinde başlıkların aynı olması

4. ESNEKLİK (ÖYT=YAKINDAN UZAĞA)

• Programın ana hatları belli olmalı ancak ayrıntıların belirlenmesinde bölgenin özellikleri ve öğrencilerin özellikleri (ilgi ve ihtiyaçları) göz önüne alırken öğretmene esneklik sağlamalı, bölge insanının ilgi ve ihtiyaçlarına karşılık vermelidir.
• ÖRNEK: Coğrafya dersinde ”Bölgelerimiz” konusunu anlatan öğretmenlerin hangi bölgede yaşıyorlarsa önce o bölgeyi anlatıp, sonra diğer bölgeleri anlatmaları

5. GENELLİK ve DEĞİŞMEZLİK

• Belirli gün ve haftaların kutlamaları tarihi asla değiştirilmez.
• ÖRNEK: 29 Ekim’de tüm okullarda Cumhuriyetin kuruluşu ile ilgili etkinliklerin yapılması

6. UYGULAYICIYA REHBER OLMA

• İyi bir program öğretmenlere rehberlik edebilecek biçimde açık, anlaşılır ve uygulanabilir olmalıdır.

7. BİLİMSELLİK

• İyi bir program bilimin ışığında olmalıdır, hurafelerden uzak olmalıdır.

8. EKONOMİKLİK (Bir taşla iki kuş vurma)

• İyi bir program eğitim durumları sürecinde uygulama ve etkinliklerin birden fazla hedefi gerçekleştirmesi özelliğidir.

9. TOPLUMSAL DEĞERLERE UYGUNLUK

• İyi bir eğitim programı toplum idealleri ve felsefesinin gerçekleşmesinde bir araçtır.

2. ÖĞRETİM PROGRAMI

• Okulda ya da okul dışında bireye kazandırılması gereken bir dersin bir kademedeki öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan öğretme yaşantılar düzeneğidir.
• Eğitim programının daha somutlaştırıldığı halidir.
• ÖRNEK: İlköğretim matematik programı (4.,5.,6.,7.,8.) Ortaöğretim tarih programı (9.,10.,11.,12.)

3. DERS PROGRAMI

• Öğretim programı içinde var olan bir derste (9. Sınıf tarih dersi) dersin özel hedeflerine ve o ders süresi içinde bireye nasıl kazandırılacağını gösteren derse özgü etkinliklerin yer aldığı en ayrıntılı programdır.
• Ünite ve konulardan oluşur.
• ÖRNEK: İlköğretim 1. Sınıf matematik ders programı Ortaöğretim Türkçe 7. Sınıf ders programı

4. MÜFREDAT PROGRAMI

• 1950’li yıllara kadar kullanılmakta olup daha sonra daha işlevsel olan eğitim programına geçildi.

B. POSNER’A GÖRE PROGRAM TÜRLERİ

1. RESMİ (YAZILI) PROGRAM

• Öğrencilere kazandırılmak istenen hedeflerin otoritelerce belirlendiği ve onaylandığı, yazılı hale getirildiği, teorik olan ve okullara gönderilen programdır.
• ÖRNEK: Talim Terbiye Kurulunca hazırlanıp okullara gönderilen programdır.

2. UYGULANAN (GERÇEKLEŞEN) PROGRAM

• Resmi programın öğretmen tarafından ders içinde işlendiği, öğretmenin elinde hayat bulan, resmi programın gözlenebilen somut halidir.

3. İHMAL EDİLEN (ÖĞRETİSİZ) PROGRAM

• Resmi programın çeşitli nedenlerden dolayı(okul imkanları, öğretmen yetersizliği, öğretmenin tutumu, sınavlarda soru sorulmaması vb.) öğretilmeyen , göz ardı edilen, atlanan, programdır.

4. ÖRTÜK (GİZİL) PROGRAM

• Resmi programda yer almayan, yazılı olmayan, ögeleri açık ve anlaşılır olmayan, okul içi ve okul dışı tüm etkinlikleri kapsar.
• Öğrencileri en çok etkileyen programdır.
• Öğrenci bu programda olumlu davranış öğrenebildiği gibi olumsuz davranışlarda öğrenebilir.
• ÖRNEK: Okulun resmi programlara karşı tutumları öğrencilerin gizil olarak öğrenmesini sağlar, Okul koridorlarında asılı tarihi posterler, Öğretmenin sınıf içindeki tutum ve davranışları, konuşma biçimleri,

5. EKSTRA (FAZLADAN) PROGRAM

• Resmi programda yer almayan, uygulanan programı destekleyici olup öğretmenlerce planlı hazırlanan sanatsal, kültürel ve sportif etkinlikleri kapsayan programdır.
• ÖRNEK: Edebiyat öğretmeninin okulda fazladan tiyatro etkinliği gerçekleştirmesi, Düşünme eğitimi dersinde öğrencilere sürekli ezber yapılması ve yazı yazdırılması sonucunda öğrencilere düşünmenin çok sıkıcı olduğu algısının oluşması