Program Geliştirme KPSS ders notlarının son konusu olan Program Geliştirme Süreci konusu ile Program Geliştirme notlarını bitireceğiz. Oldukça uzun bir konu olan Program Geliştirme Süreci konusunu bölmemek için tek yazıda tamamlayacağız.

PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ

1. PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI

1.1. PROGRAM GELİŞTİRME GRUPLARI

1. Karar ve Koordinasyon Komisyonu

• Ülkede hangi alanlarda çalışmalar yapılacağına karar vermek,
• Ülkede başat olan eğitim felsefesinin programlara yansıtılmasını sağlamak,
• Hazırlanan programları kabul etmek ya da değiştirilmesine karar vermek,
• Tüm program geliştirme çalışmalarını koordine etmektir.

ÜYELERİ

1. Milli Eğitim Bakanlığı Temsilcileri;

1. İlgili genel müdürlük temsilcileri
2. Talim Terbiye Kurulu Temsilcileri
3. Teftiş Kurulu Temsilcileri
4. Program Dairesinden uzman bir kişi

2. Program Geliştirme Uzmanı

1. Öğretmen örgütleri temsilcileri

3. Konu alanı ile ilgili;

1. Konu alanı öğretmenlerinin temsilcileri
2. Kamu kurum ve kuruluş temsilcileri
3. İşçi ve işveren temsilcileri
4. Meslek odası ve birliği temsilcileri

4. Veli temsilcileri

5. Öğrenci temsilcileri

2. Çalışma Komisyonu

• Programın hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesinde sürekli görev yapan komisyonlardır.

ÜYELERİ

1. Program geliştirme uzmanı
2. Ölçme değerlendirme uzmanı
3. Konu alanı uzmanı (akademisyen)
4. Konu alanı öğretmeni (branş öğretmeni)

3. Danışma Komisyonu Çalışma Komisyonu

• Her çalışma dönemlerinde görev yaparken zaman zaman danışacakları kişilere ihtiyaç duyarlar.
• Özellikle hedef belirlenirken eğitim felsefecisi ve eğitim psikoloğunun görüşlerini alırlar.

ÜYELERİ

1. Eğitim felsefecileri
2. Eğitim psikologları
3. Eğitim ekonomistleri
4. Eğitim sosyologları
5. Eğitim teknologları
6. Eğitim yöneticileri
7. Eğitim denetçisi
8. İletişim uzmanları

1.2. PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMA PLANI HAZIRLAMA

• (İşlem – zaman çizelgesi, Pert- işlem ağı, akış şeması )
• Plan çalışması yapıldıktan sonra, program geliştirme sürecinde ilk olarak komisyonlar ihtiyaçları belirlerler.

İHTİYAÇ BELİRLEME

• Eğitim programını hazırlayıp uygulamaya koymak için bireylerin, toplumun, konu alanlarının ve çevrenin ihtiyaçlarının öncelikle belirlenmesi gerekir.

1.2.1. İHTİYAÇ SAPTAMA YAKLAŞIMLARI

a. FARKLAR YAKLAŞIMI

• (Olması gereken- mevcut durum)
• Var olan başarı durumu ile beklenen başarı durumu arasındaki farkın ortaya çıkmasıdır.
• Bu yaklaşımda kurumun istediği durumla var olan durum karşılaştırılır.
• Eğer istenen duruma ulaşılmamışsa bir ihtiyaç var demektir.
• ÖRNEK: Bir okula fizikten başarı %85 beklenirken %55 de kalmıştır. İstenilen başarıya ulaşılmadığı için , programlarda bir değişikliğe ihtiyaç vardır.

b. DEMOKRATİK YAKLAŞIM

• (Çoğunluğun istediği )
• İhtiyaç ,toplumdaki baskı gruplarının isteklerine göre belirlenir.
• ÖRNEK: Okulda velilerin isteği üzerine satranç kursunun açılması, Haydi kızlar okula kampanyaları, Okuma seferberliğinin ilan edilmesi

c. ANALİTİK YAKLAŞIM

• (Varsayımlardan hareket edilir)
• Gelecekte olması muhtemel durumlardan hareketle ihtiyaçların belirlenmesidir.
• Bu yaklaşımda şimdiki durumdan hareket edilerek gelecekte nelerin ortaya çıkabileceği üzerinde durulmalıdır.
• ÖRNEK: Bilgisayar günümüzün önemli iletişim alanı olduğundan derslere gelecekte medya okur yazarlığının eklenmesi, -Gelecekte robotik alanın fazlalaşmasından dolayı üniversitelerde mekatronik mühendisliği bölümlerinin açılması ve eğitim vermesi.

4. BETİMSEL YAKLAŞIM

• (Mevcut durumun iki olasılığından hareket edilir + yada -)
• Bir nesnenin yokluğuyla ortaya çıkacak zararlar ve o nesnenin varlığıyla ortaya koyacağı yararlardan hareket edilir.
• Eğitimde olması istenen bazı materyallerin olmamasıyla ortaya çıkan durumların tespitiyle ihtiyacın belirlenmesidir.
• ÖRNEK: Fen dersinde laboratuvarı olmayan okullarda deney yapılamadığı için öğrencilerin konuları öğrenememeleri, laboratuvar ihtiyacını oluşturur. Beden eğitimi derslerinde çoğu okullarda, spor salonlarının olmayışından dolayı, öğrencilerde ve ailelerde sporun önemi anlaşılamadığından, hareketsiz bir hayatın oluşu, obezitenin yayınlanışı , sporun var olduğu hayatın önemi anlatır ki okul olanaklarının iyileştirilmesi önemli bir ihtiyaçtır.

1.2.2. İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ

1. DELPHİ TEKNİĞİ (ANKET GELİŞTİRME)

• Alanında uzman olan kişilere posta yada e-posta yoluyla açık uçlu sorular sorularak, gelecekte olması muhtemel olan sorularak sorularak (gelecekte bir öğretmen sizce nasıl yetiştirilmelidir?) cevaplar alınır. Ve alınan cevapların ortak noktası, ihtiyaç olarak tanımlanır.
• Bu teknikte, uzmanlar birbirlerinden habersizdir, bir araya gelmezler.
• İki turda gerçekleşir.
• 1. Turda toplanan görüşler sınıflanır, sıraya konur ve yeniden uzmanlara gönderilir.
• 2. Turdaki cevaplar geldiğinde sonuçlara bakılır.
• Amaç, uzmanların ortak görüşe varmalarını sağlamaktır.
• Bu teknikte sonuçların kesin olarak ortaya konulmasından çok, tahminleri/varsayımları ortaya konulduğu gerçeğinin bilinmesidir.

1. İhtiyaç analizleri
2. Eğitim programlarının planlanması
3. Olayları ve eğilimleri kestirme
4. Pazar araştırması
5. Standartların oluşturulması
6. Kurum ve kuruluşların amaçlarının belirlenmesi
7. Politika geliştirme

FAYDALARI

• Maddi açıdan ekonomiktir.
• Katılımcıların görüşleri etki altına kalmadan açıklama fırsatları verir.
• Kontrollü iletişim kurulmasını sağlar, uzmanların konu dışı yorumlarına izin vermez.
• Grup kararı alınırken baskın kişilerden etkilenme olmaz.
• Bağımsız düşünmeyi sağlar.
• Yersiz tartışmalara girilmesi söz konusu değildir.

SINIRLILIKLARI

• Görüşlerin alınması, tasniflenmesi, tekrar gönderilmesi vb işlemlerden dolayı zaman ve emek açısından ekonomik değildir.

2. PROGEL DACUM TEKNİĞİ

• Bir iş için gerekli işlemler söz konusu ise , deneyim sahibi , uzman kişilere danışarak belirleme tekniğidir.
• Bir mesleğin beceri profili (mesleki yeterlik) çıkarılır ve bu becerilerin sıralanması, değerlendirilmesinin nasıl yapılacağını içerir. (kısa süreli panel, beyin fırtınası, alan taraması, gözlem, tartışma kullanılır)

1. Rehberlik çalışmaları
2. Beceri testi geliştirme
3. Öğrenci/işçi değerlendirme
4. İş tanımı yapılması
5. Program geliştirme
6. Bir mesleğin beceri profilinin ortaya çıkarılması

3. MESLEK (İŞ) ANALİZİ

• Bir mesleğin işlem basamaklarına göre analiz edilmesi ve meslek için gerekli (bilgi, beceri, mesleki tutum… ) davranış düzeylerinin belirlenmesidir.

1. İş ve meslek tanımının yapılması
2. İşe başvuranların seçilmesi
3. Eğitim amaçlarının belirlenmesi
4. Programların içeriğini saptama
5. Hizmet içi eğitimin gerekliliğini belirleme

NOT: Gerek Progel Dacum gerekse İş ve Meslek Analizi ile mesleğin beceri profilini ortaya koymak mümkündür. İkisi arasındaki temel ayrım, progel dacum tekniği daha kısa süreli bir çalışmadır. Meslek iş analizi daha uzun soluklu bir çalışmadır. Progel dacum tekniğinde 2-4 günlük bir çalışmayla bir mesleğin beceri profilini ortaya koyan bir çalışmadır.

4. GÖZLEM

• En çok kullanılan bilgi toplama ve analiz yöntemlerinden biridir.
• Okul merkezlidir ve bireysel bilgi ve araştırmaya dönüktür.
• Gözlem, öğretmen, öğrenci ve öğrencinin sosyal çevresine odaklanmalıdır.
• Gözlenecek özelliklerin doğal ortamlarında gözlenmesi eğitim ihtiyaçlarının daha etkili belirlenmesine yarımcı olacaktır.

1. Doğal gözlem: olaylara müdahale yok.
2. Yapay gözlem: gözlemci olaylara ve sürece müdahale eder.

5. TESTLER ( ÖLÇME ARAÇLARI)

• İstenen özelliklerin ne miktarda var olduğunu saptamak üzere kullanılan araçlardır.
• Önemli bazı davranışların belirlenmesi amacıyla programın girişinde veya sonunda öğrenciye uygulanan (başarı testi) ve bu doğrultuda öğrencilerdeki öğrenme eksikliklerini belirlemeyi amaçlayan ölçme araçlarının sonuçlarına göre öğrenme ihtiyaçları belirlenebilir.

6. GÖRÜŞME–GRUP TOPLANTISI (ODAK GRUP)

• Görüşme tekniğiyle öğretmenlerin, okul yöneticilerinin, üniversitede görevli uzmanların öğrenci velilerinin, öğrencilerin, iş çevrelerinin ve gerektiğinde politikacıların görüşlerine başvurabilirler.

7. KAYNAK TARAMA

• Konuyla ilgili verilerin toplanması işlemidir. İhtiyaç belirleme çalışmalarında kaynak tarama çalışmaları üç şekilde yapılır.

Literatür tarama: Bu aşamada konuyla veya programla ilgili yayınlanmış kitaplar, makaleler gözden geçirilir.

Raporların incelenmesi: Önceki yıllarda program geliştirme çalışmaları sonucunda düzenlenmiş raporlar gözden geçirilir.

Mevcut programı incelenme: Uygulanmakta olan programın eksik veya aksayan noktalarının incelenmesidir.

2. PROGRAM TASARLAMA

1. HEDEF

• Öğrencilere kazandırılmak istenen bilgi, beceri, yetenek, tutum, ilgi, alışkanlık gibi özelliklerdir.
• 2005-2006 eğitim öğretim yılında uygulanmaya başlayan ilköğretim programında “hedef” yerine “kazanım” ifadelerine yer verilmektedir.
• Bu değişiklik temele alınan eğitim felsefesinin “ilerlemecilik” , öğrenme kuramının da “yapılandırmacılık” olarak yenilenmesinden kaynaklanmaktadır.

ÖNEMLİ: Programın ilk ve temel ögesi olan hedeflerin belirlenmesi aşaması, program tasarısı sürecinin en önemli ve en kritik işidir. Diğer ögeler (içerik, eğitim durumları, sınama durumları) hedeflere göre belirleneceğinden , hedefler bir tür bağımsız değişkendir.

ÖNEMLİ: Hangi anlayış benimsenirse benimsensin önemli olan, hedeflerin ihtiyaçlara göre (BİREY, TOPLUM, KONU ALANI,ÇEVRE (DOĞA) göre belirlenmesi ve belirlenen hedefler ile içerik arasında uyum sağlanmasıdır.

Hedefler, belirlendikten sonra hedef süzgeçleri; Eğitim Felsefesi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Sosyolojisi, Eğitim Ekonomisinin kriterleri doğrultusunda değerlendirilir.

2.1. HEDEFLERİ ETKİLEYEN İHTİYAÇ KAYNAKLARI

BİREY: Bireylerin gelişim özellikleri, hazırbulunuşluk düzeyleri, genel olarak ilgi ve ihtiyaçları belirlenmelidir.

TOPLUM: Hedeflerin toplumun ihtiyaçlarına, kültürel yapısına uygun olması gerekir. KONU ALANI: Bilginin geçerli , güncel ve kullanılır olup- olmadığı dikkate alınmalıdır.

DOĞA (ÇEVRE): İnsanlığın ortak mirası olan doğal kaynakların bilinçli kullanımı dikkate alınmalıdır.

HEDEFLER, BELİRLENDİKTEN SONRA HEDEF SÜZGEÇLERİ EĞİTİM FELSEFESİ: Hedefler önem sırasına göre sıralanırken , hedeflerin iç ve dış tutarlılığını denetlerken , felsefenin süzgeç rolünde olduğu unutulmamalıdır.

EĞİTİM PSİKOLOJİSİ: “Belirlenen hedef , bireyin sahip olduğu gelişim ve öğrenme özellikler açısından ulaşılabilir mi ?” sorusuna cevap arar.

EĞİTİM SOSYOLOJİSİ: Ülkenin sosyo-ekonomik özellikleri ve “Toplum eğitim kurumlarından ne bekler?” sorusuna cevap arar.

EĞİTİM EKONOMİSİ: Kararlaştırılan hedeflerin makul bir süre bütçe ve çaba ile ulaşılabilirliğini inceler.

2.2. HEDEFLERİN NİTELİKLERİ

1. AÇIK ve ANLAŞILIR OLMA

• Hedefler farklı yorumlara yol açmayacak şekilde yazılmalıdır.
• (Y) Fizik dersinin ilkelerini kullanabilme (hangi konu ilkeleri ?)
• (D) Fizik dersinde ohm kanununun ilkelerini kullanabilme

2. ÖĞRENCİ DAVRANIŞINA DÖNÜKLÜK

• Hedefler öğrenci davranışına dönüştürülecek ve öğrenme özelliğini belirtecek nitelikte yazılmalıdır.
• Öğretmenin yapacakları, konu başlıkları, öğrenci davranışı olarak ifade edilmediğinden hedef niteliği taşımaz.
• (Y) Eğitim programını kavratabilme (öğretmen davranışı )
• (D) Eğitim programı tanımını tanımlayabilme
• (Y) Denizlerde yaşayan canlılar (Konu başlığı )
• (D) Denizlerde yaşayan canlıları sınıflayabilme

3. ULAŞILABİLİRLİK

• Hedefler, öğrencinin ilgi, ihtiyaç, gelişim ve öğrenme özelliklerine uygun gerçekleşebilir ve ulaşılabilir olmalıdır.
• (Y) 4. Sınıf öğrencileri için, fonksiyon ile ilgili sorular çözebilme,
• (D) 4. Sınıf öğrencileri için, dört işlem gerektiren problem çözebilme,

4. İŞLEVSELLİK (HAYATİLİK)

• Hedefler, bireye hayatta fayda sağlamalıdır.
• (Y) ilköğretim 4. Sınıf öğrencileri için, otomobil marka ve modellerini sınıflayabilme (bu, ihtiyaç bir davranış değil)
• (D) Trafik ışıklarının ne anlama geldiğini ayırt edebilme

5. TUTARLILIK

• Hedefler mantıksal açıdan birbirini destekler nitelikte olmalıdır.

• 1. Eleştiriye açık olan kişiliğe sahip oluş
• 2.Kendi düşüncelerini kabul ettirmede kararlı oluş, (1. Ve 2. TUTARSIZ)

• 1. Eleştiriye açık olan kişiliğe sahip oluş
• 2.Demokratik hayatın kurallarının önemini takdir ediş,( 1. Ve 2. TUTARLI )

6. KENETLİLİK

• Hedef, içerikle bağlantılı olarak ifade edilmelidir.
• Hedefi okuyan kişi, konu alanıyla bağlantı kurabilmelidir.
• (Y) Temel kavramların tanımı (hangi konunun)
• (D) Ölçme değerlendirmenin temel kavramlarının tanımı

7. GENELLİK VE SINIRLILIK

• Hedefler bir yandan kapsamlı , diğer yönden de tek bir özelliği gösterecek biçimde sınırlı olmalıdır.
• (Y) 3*3 İşlemini yapabilme
• (D) Tek basamaklı sayıların çarpım bilgisi

8. BİTİŞİKLİK

• Hedefler, birbirini tamamlamalıdır. Hangi hedef alanıyla yazılıyorsa o hedef alanının basamakları arasında aşamalılık olmalıdır.
• (Y) Kanun kavramını açıklayıp, kanunlara uyma duygusuna ve alışkanlığına sahip olma (bilişsel+duyuşsallık farklı hedefler)
• (D) kanun kavramını açıklayabilme (bilişsel )
• (D) Kanunlara uymada isteklilik (duyuşsal)
• (D) Kanunlara uymayı alışkanlık haline getiriş (duyuşsal)

9. EKONOMİKLİK

• Hedefler mümkün olan en az giderle gerçekleştirilebilir.

10. DAYANIKLIK

• Hedefler kısa sürede unutulmamalıdır.

11. KAYNAŞIKLIK

• Derslerin hedefleri birbiriyle ve bireyin diğer yaşantılarıyla ilişkili olmalıdır.

12. AŞAMALILIK

• Hedefler basitten-karmaşığa, somuttan-soyuta, yakından uzağa aşamalı yazılmalıdır.

2.3. HEDEFLERİN BOYUTLARI

2.4. HEDEFLERİN DİKEY SINIFLANMASI

1. UZAK HEDEFLER (POLİTİK FELSEFESİ)

• Eğitim sisteminin yetiştirmek istediği ideal insan özelliklerini yansıtır.
• Bu hedefler soyuttur ve ulaşılmazı zaman alır.
• Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak,
• Türk toplumunu çağdaş muasır medeniyetler seviyesine ulaştırabilme.

2. GENEL HEDEFLER (EĞİTİM FELSEFESİ)

• Uzak hedefleri daha somut hale getirmek, hedeflerin anlaşılabilirlik ve uygulanabilirlik düzeyini artırmak için hazırlanmıştır.
• Uzak hedeflerin, okul içindeki boyutudur.
• Türkçeyi doğru anlayabilme, (okulöncesi)
• Yurttaşlık görev ve sorumluluklarının farkında oluş (ilköğretim)
• Hür ve bilimsel düşünme gücüne sahip olma (yükseköğretim)

3. ÖZEL HEDEFLER (BİR DERSİN HEDEFİ)

• Bir ders yada konu düzeyinde öğrenciye kazandırılması gereken özellik ve davranışlardır.
• Genel hedeflere göre daha ayrıntılı, sınırlı hedeflerdir.
• Bir derste öğretmenin ve öğrencinin doğrudan ilişkili oldukları hedeflerdir.
• Birinci Dünya Savaşı ile ilgili temel olgular bilgisi
• Yön bulma yöntemlerini uygulayabilme
• Çanakkale Savaşı’nın sonuçlarını yorumlayabilme

BİLİŞSEL ALAN

• Bu alanda hedefler Bloom tarafından (1956)’da bilinenden – bilinmeyene, basitten – karmaşığa, somuttan-soyuta ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde sıralanmıştır.

1. BİLGİ

• Öğrenilen kavramları, bilgileri, olguları, ilkeleri, teorileri ve olayları tanıma, betimleme, yani bilgiyi ezberden söyleme vardır.
• En alt düzeydeki öğrenmedir.
• Davranış göstergeleri: hatırlama, tanıma, söyleme, isimlendirme, eşleştirme, sıraya koyma, listeleme, işaret etme, altını çizme, bir bilgiyi olduğu gibi yazma
• ÖRNEK: Cümlenin ögeleri ile ilgili temel kavramlar bilgisi,
• Taba-tyler modelinin basamaklarını söyleme, –
• Türkiye’nin dağlarını sayma,
• İstiklal Marşı’nın yazarının memleketini hatırlayabilme,
• Okuldaki araç, gereçleri tanıyabilme

2. KAVRAMA

• Bilgi düzeyindeki bilgilerin öğrencilerin zihninde anlamlandırılması ve yorumlanması, açıklanması, özetlenmesidir.
• Davranış göstergeleri: Çevirme (çeviri ),geleceğe yönelik tahminde bulunma, açıklama, yorumlama, özetleme, paragrafa uygun başlık bulma, paragrafın anafikrini bulma, örnek verme, tablolalaştırma, grafiğe çevirme,
• ÖRNEK: Kümeleri venn şemasıyla gösterir,
• Paragrafı tabloya çevirme (dönüştürme)
• Türkçe bir metni İngilizceye çevirme,
• Metne uygun başlık bulma,
• Metnin anafikrini açıklama,
• Hava durumu işaretlerinin yorumlama,
• Dinlediği olayın nasıl gelişeceğini öngörme,

3. UYGULAMA

• Bilginin anlaşılıp, günlük hayatta kullanılmasıdır.
• Davranış göstergeleri: Gösterip-yaptırma, hesaplama, deney yapma, problem çözme,
• ÖRNEK: Mektup yazar,
• Bir kümenin alt kümesini hesaplar,
• Gerçek nesne ve modelleri kullanır,
• Uzunluk ve genişlikleri uygun araçlarla ölçer,
• Isı ve sıcaklıkla ilgili deney yapar.

4. ANALİZ

• Nesneler, olaylar ve ögeler arasındaki ilişkilerin analiz edilmesidir.
• Davranış göstergeleri: Ögelerin analizi, ilişkilerin analizi, bütünün parçalanması, bütünün ilkelerinin ayrıştırılması, benzerlik ve farklılık bulma, ayrıştırma, analiz etme, ana hatlarını gösterme(kavram haritası ) ÖRNEK: Cümleyi ögelerine ayırabilme,
• ikinci derece denklemin köklerini bulabilme,
• Biyoloji dersinde canlılar arasındaki ilişkiyi saptayabilme

5. SENTEZ

• Ögeleri belli bir kurala göre birleştirip bütünleştirerek özgün, orijinal, farklı bir ürün ortaya çıkarmaktır.
• Davranış göstergeleri: Yaratma, birleştirme, üretme, tasarlama, önerme, planlama, yeniden düzenleme, özgün bir formül bulma.
• ÖRNEK: Matematik dersinde özgün bir formül bulma,
• Orijinal bir eser yapma,
• Bir derse yönelik farklı bir test hazırlama.

6. DEĞERLENDİRME

• Ölçme sonuçlarının ölçütle karşılaştırıp bir yargıya varma sürecidir.
• Davranış göstergeleri: Yargılama, değerlendirme, irdeleme, eleştirme, karar verme, standardize etme, sorgulma
• ÖRNEK: İnsanlar arası etkileşimde ,kitle iletişim araçlarını sorgular,
• Eğitimde kullanılan yöntem ve tekniklerin doğruluğu konusunda yargıda bulunur,
• İnsan hakları bildirisini, insan hayatı açısından inceler.

DEVİNİŞSEL ALAN (GROBMAN)

• Bu alanda , öğrenilmiş fiziksel davranışlar girer.
• Bu alanın temelinde öğrenilmiş olma koşulu vardır. Bu alanda hareketlerin koordineli olarak yapılması vardır.

1. UYARILMA veya ALGILAMA

• Birey (öğrenci, çocuk) öğretmeninin davranışlarını gözler ve algılar. (Bir işin nasıl yapıldığını gözlemleme ve algılama)
• Öğretmenin laboratuvarda yaptığı deneyi gözlemleme,
• Mutfakta yemek yapan anneye dikkat etme,
• Otomobil kullanan babayı izleme

2. KURULUM

• Bir beceri yapabilmek için yapılan ön hazırlıktır.
• Zihinsel Kurulum: Davranış içim gerekli bilgilere sahip olma
• Bedensel Kurulum: Vücudu ve duyu organlarını davranış için gerekli uygun hale getirme
• Duyuşsal Kurulum: Davranışı yapabilmek için istekli olma
• Otomobili kullanmak için koltuk ve ayna ayarı yama,
• Mutfakta anneye yardım için mutfak önlüğü giyinme,
• Öğretmeniyle birlikte deney yapabilmek için deney önlüğü, eldiveni, bone ve gözlüğü takma

3. KILAVUZLAMA (KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA)

• Öğrencinin yapacağı davranışı öğretmeni, babası ya da annesinin kılavuzluğunda yapabilmesidir.
• Kılavuzların süreçte öğrenciye müdahalesi vardır.
• Babasının müdahalesinde otomobil kullanmayı öğrenebilme,
• Annesiyle ve onun yardımıyla içli köfteleri yapabilme,
• Öğretmeniyle birlikte deney yapabilme,
• Galatasaray Futbol takımı oyuncularının antrenörleriyle birlikte kondisyon yapmaları

4. MEKANİKLEŞME

• Öğrencinin yapacağı davranışları kılavuzu olup, kılavuzun herhangi bir müdahalesinin olmadığı, tepkide bulunmadığı basamaktır.
• Annenin gözetiminde fakat yardımı olmadan Elif’in tek başına içli köfteler yapabilmesi,
• Kerem’in babasının kontrolünde fakat herhangi bir yardımı olmadan araç kullanabilmesi,

5. BECERİ HALİNE GETİRME

• Davranışların otomatik olarak istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılır.
• Artık Elif’in istenilen bir düzeyde içli köfteler yapabilmesi,
• Kerem’in istenilen standartta otomobil kullanabilmesi,
• Öğrencinin yalnız başına deney yapabilmesi,

6. DURUMA UYDURMA

• Elde edilen, kazanılan becerilerin farklı ve benzer özellikteki alanlara da transfer edilebilmesidir.
• İçli köfteler yapan Elif’in Kayseri Mantısı, Mersin Tantunisi, Mardin Mumbar Dolması, Hatay’ın Künefesi, Malatya Kiraz Yaprağı Sarması, Antep Baklavası yapabilmesi.

7. YARATMA

• Orijinal, benzersiz, yeni davranışlar oluşturmayı kapsar.
• Özgün bir beste yapabilme,
• Elif’in Speciali 🙂
• Balede yeni bir teknik geliştirme

DUYUŞSAL ALAN (KRATHWOHL)

• Bireylerin ilgi, tutum, alışkanlık, değer yargılarıyla ilgili alanları kapsar.

1. ALMA BASAMAĞI

• Bir olay yada durumun farkında olmak, olay ve uyarıcıyı algılamak için açık olmak söz konusudur.
• Derste tüm dikkatini öğretmenine yöneltme,
• Bir müzedeki eserleri dikkatlice inceleme,
• İlgi alanıyla ilgili kitap seçmede dikkatli oluş

2. TEPKİDE BULUNMA

• Uyarıcılara bilerek ve isteyerek tepkide bulunmaktır.
• Okul ve sınıfın kurallarına uyma,
• Coğrafya dersinde konuyla ilgili tartışmalara katılma,
• Derste soru sormaya ve cevap vermeye istekli olma,
• Sınıfta yapılacak etkinliklerde istekli olma,

3. DEĞER VERME

• Bu basamakta kişi, nesne ya da durumlara önem verir, değe biçer.
• Bir inanç ya da tutumla ilgili, tutarlı ve istikrarlı olarak düşünceler ve davranışlar geliştirmek değer vermektir.
• Sınıf kurallarına uymaya önem verme,
• Beşiktaş futbol takımını önemseme,
• Toplumsal kurallara uymayı benimseme,

4. ÖRGÜTLEME

• Kişi kazandığı tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp, inceler.
• Yeni değerin önceki benimsediği değerlere uyumunu sağlar, sonuçta yeni değer sistemi oluşturur.
• Bu yeni anlam, eskisinden bütünüyle farklı olmayıp eskinin, geliştirilmiş ve zenginleştirilmiş halidir.
• Bilim dergisine abone olma,
• Tema Vakfında gönüllü olarak çalışma,

5. KİŞİLİK HALİNE GETİRME

• Benimsenen değerler içselleştirilmiş, kurallaşmış, bir karaktere dönüşmüş ve uyulması zorunlu ilkeler haline gelmiştir.
• Ülke ve milletinin değerlerine sahip oluş,
• Yasalara saygı duymayı alışkanlık haline getirme,
• Mesleğiyle bütünleşen bireyler,

2.5. HEDEF YAZMA YAKLAŞIMLARI

• İstendik özelliklerin programlarda ifade edilmesinde üç yaklaşım söz konusudur.

1. AŞAMALI

• Bu yaklaşımda Bloom taksonomisinde olduğu gibi, bilişsel, duyuşsal, devinişsel olmak üzere üç gruba ayrılır.
• Hedef hangi alanda ve hangi düzeyde ise ona uygun ifadeler kullanılır ve her hedefe ilişkin davranışlar oluşturulur.
• Bu yaklaşımda (genellikle) bilişsel ve devinişsel alanlar için “ebilme”, duyuşsal alan için”-()ş ekleri kullanılır.
• Eğitim öğretim kavramları arasındaki farkı açıklayabilme
• Sınıf yönetimi ile ilgili çalışmaların farkında oluş
• Yeni bir elbise modeli çizebilme

2. YETERLİLİĞE

• Bireylere kazandırılmak istenilen nitelikler programın sonunda öğrencilerin hangi standartta ne yapabileceklerini belirtecek biçimde ifade edilir.
• Yeterliğe dayalı bir hedef ifadesinde; Koşul, standart ve davranış yer alır. Yaklaşım daha çok mesleki teknik eğitim, beden eğitimi, müzik, resim-iş gibi devinişsel yönü ağır basan alanlarda kullanılır.
• 100 metrelik kum pisti(koşul), saniyede (standartta), koşabilme(davranış)
• Dört işlem gerektirecek 5 problemi (koşul), 5 dakikada doğru olarak (standart) çözebilme (davranış)

3. MODÜLER

• Aşamalılık özelliği göstermeyen bağımsız üniteler ya da modüller için kullanılacak bu yaklaşım son geliştirilen programlarda tercih edilmektedir.
• Modüler hedef yazma yaklaşımda istendik özellikler gelecek zaman “ecek/acak” kipi ile ifade edilmektedir.
• Programın ögelerini sıralayabilecek
• Ögeler arasındaki ilişkileri açıklayabilecek

2. İÇERİK ANALİZİ

• İçerik, belirlenen hedef ve davranışların kazanımlarına ulaşmak için kullanılacak olan ünite, tema yada konu başlıklarında oluşur.
• Ne? Sorusunun cevabını arar.

İçeriğin oluşturulmasında dikkat edilmesi gerekenler:

İlgililik: içerik yazılırken hedeflere uygun ve hedeflerle ilişkili olması gerekmektedir. Bu bakımdan içeriğin geçerliliğinin yüksek olması gerekmektedir.

Düzeye Uygunluk: İçerikler, öğrencilerin bilişseş, duyuşsal ve devinişsel düzeylerine, hazırbulunuşluk düzeylerine uygun olmalıdır.

Soyutlama: İçeriğin, anafikrinin olmasıdır.

Vardama: Öğrencinin aldığı bilgilere göre, geleceğe yönelik tahminlerde bulunmaktır.

Şema: İçeriğin, zihinsel kodlama yapısına uygun sunulmasıdır.

Görsel Düzen: içerikte yer alan kavram, olgu, sembol, sınıflama, ilkeler vb. tablo, şekil, resim, harita ve grafiklerle verilmelidir.

Alıştırma: Konular, tekrar etmeye imkan verecek şekilde düzenlenmelidir. Bu nedenle de ünite başında, sonuna testlere, çalışmalara yer verilmelidir.

Aşamalılık: içeriklerin, somuttan-soyuta, basitten-karmaşığa, yakından-uzağa, bilinenden – bilinmeyene doğru düzenlenmelidir.

DİKEY KAYNAŞIKLIK: Konuların birbiriyle ilişkili verilmesidir.

YATAY KAYNAŞIKLIK: Derslerin birbirleriyle ilişkili olarak verilmesidir.

Denge: Bilginin değişime uğramasına rağmen, yapının bozulmamasıdır. (bilgi çıkarılması yada eklenmesi)

Faydalılık: İçerik, bireye ve topluma fayda sağlamalıdır.

Ekonomiklik: Gereksiz bilgilere tekrar tekrar yer verilmeyecek şekilde düzenlenmelidir.

2.2. İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI

1. DOĞRUSAL YAKLAŞIMI

• Birbiri ile ardışık sıralı , yakın ilişkili, zorunlu ve ön koşul öğrenmelerin olduğu konularda kullanılır.
• Aşamalılık özelliği taşıyan (matematik, muhasebe v.b) dersler için kullanılır.
• Esnek değildir, eski konu tekrarı yoktur.
• Bloom ve Skinner tarafından da kullanılmıştır.
• Tam öğrenme modelinde kullanılır. (Aşamalılık: bilinenden- bilinmeyene, yakından- uzağa, basitten-karmaşığa)
• ÖRNEK: Hayat bilgisi dersinde konular yakından-uzağa , bilinenden bilinmeyene ilkeleri dikkate alınarak işlenir.

2. SARMAL YAKLAŞIM

• Bruner tarafından önerilmiştir.
• Daha önce öğrenilmiş konular gerektikçe tekrar edilebilir. İçerikler daha esnektir.
• Özellikle yabancı dil öğretiminde kullanılır.
• MEB programı sarmaldır.
• Konuların daha sonra tekrar edilmesiyle anlamlı öğrenmeye katkı sağlamak istenmektedir.

3. MODÜLER YAKLAŞIM

• Öğrenme üniteleri modüllere (birimlere, parçalara, öbek öbek) ayrılır.
• Modüller arasında herhangi bir aşamalılık yoktur.
• Her bir modül kendi içinde bütündür.
• Her modül kendi içinde sarmal yada doğrusal olabilir.
• Özellikle mesleki ve beceri eğitimi gerektiren derslerde kullanılır.
• Öğrenci, dilediği modülden dilediği zaman başlayarak çalışabilir.
• Beden eğitimindeki atletizm, yüzme, futbol gibi konular modüler bir şekilde sıralanabilir.

4. PİRAMİTSEL YAKLAŞIM

• Ausubel tarafından kullanılmıştır.
• İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı iler ki yıllarda konuların gittikçe daraldığı ve uzmanlaşmanın olduğu bir yaklaşımdır.
• Program esnek değildir.
• Öğrenci, sürecin sonunda ne olacağı bellidir.
• Önce ortak dersler alınır, sürecin sonuna doğru alan derslerine yönelinir.
• Alanın uzmanı olur.
• Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik eğitimi süreçlerinin ilk yıllarında genel ve ortak konuları aldıktan sonra giderek kendi branşlarındaki derslere yoğunlaşmaları örnek verilebilir.

5. ÇEKİRDEK YAKLAŞIM (J.DEWEY)

• Bu yaklaşımda , ortak konular ilk öğrenilecek konular olarak planlanır ve her öğrenci tarafından alınır.
• İlerleyen süreçte her öğrenci ilgi duyduğu alanlarda ders alabilir.
• Tıp eğitimi

ÇEKİRDEK: Esnektir, birden fazla alanda uzmanlaşma vardır.

PİRAMİTSEL: Katıdır, tek alanda uzmanlaşma vardır.

6. SORGULAMA YAKLAŞIMI

• İçerik düzenlenmesi öğrenci sorularına göre oluşturulur.
• Bu yaklaşım, öğrencilerin sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini benimseyen felsefi görüşe göre temellendirilir.
• Daha çok okul öncesi, yüksek lisans, PDR alanlarında kullanılır.

7. KONU-AĞI PROJE MERKEZLİ YAKLAŞIM

• Öğrenme konularının birbiriyle ilişkilendirerek projeler halinde bireysel ya da grup olarak öğrenilmesini sağlayan bir düzenleme şeklidir.
• Konuların içeriği, öğretmen rehberliğinde öğrenciler tarafından belirlenir.
• Dönem ödevleri, tez çalışmaları , performans ve proje ödevleri

2.1. BELİRTKE TABLOSU (HEDEF-İÇERİK ÇİZELGESİ)

• Eğitim programının hedefleriyle, program içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesidir.

İŞLEVLERİ

• Hedef-içerik ilişkisini kurmak
• Dersin özel hedeflerinin hangilerinin daha önemli olduğunu göstermek
• Eğitim durumlarına yön verir
• Sınama durumlarına yön verir

NOT: Strateji – yöntem – teknikler- araç gereçler hakkında bilgi vermez

Ölçme araçlarına, yer verilmez

Gerçekleştirecek etkinlikler

Öğrenme ortamının özellikler

3. EĞİTİM DURUMLARI

• Eğitim programındaki kazanımları öğrenciye kazandırmak için gerekli uyarıcıların düzenlenip işe koşulması eğitim durumu olarak tanımlanabilir.
• Nasıl öğretelim? Sorusunun cevabını arar.

3.1. EĞİTİM DURUMLARI ÖLÇÜTLERİ

1. Hedefe uygunluk
2. Öğrenciye uygunluk
3. İçeriğe uygunluk
4. Ekonomik olmalıdır
5. Öğretim ilkelerine uygunluk
6. Tutarlılık

EĞİTİM DURUMU DEĞİŞKENLERİ PEKİŞTİRME: Bir davranışın görülme sıklığını artırma işlemidir, pekiştireç ise bir davranışın yenilenme olasılığını artıran uyarıcılardır.

İPUCU: Öğrencilerin harekete geçirilmesine ve istenilen davranışın yapılmasına yardımcı olan mesaj, hatırlatıcı yada uyarıcılardır.

DÖNÜT-DÜZELTME: Öğrenciye hedef davranışın kazanılmadığı hakkında bilgi verilmesine dönüt denir.

ETKİN KATILIM: Öğrencinin, öğrenme ortamıyla etkileşimidir.

3.2. EĞİTİM DURUMLARININ TEMEL BOYUTLARI GİRİŞ ETKİNLİKLERİ

1. DİKKAT ÇEKME: Soru sorma, örnek olay, anı, fıkra, hatıra anlatma

2. HEDEFTEN HABERDAR ETME: Öğrencileri neler öğrenecekleri konusunda bilgilendirme (konu başlıklarını söylemek, hedeften haberdar etmek değildir)

3. GÜDÜLEME: Öğrencileri öğrenmeye istekli hale getirme, konunun önceliğini açıklama, öğrenileceklerin nerede, ne şekilde işe yarayacağını açıklama

4. ÖN BİLGİLERİ HATIRLATMA: Hedeflere ulaşmada gerekli olan ön koşul öğrenmeleri, Yeni öğrenecekleri ile daha önceden bildikleri arasında ilişki kurmasını sağlama

GELİŞTİRME ETKİNLİKLERİ

Uygun yöntem, tekniklerle öğretim etkinliklerini uygulama, bilgi paylaşımı, iletişim, etkileşim ve katılımı sağlama, ipucu-pekiştireç kullanma, dönüt-düzeltme işlemlerini kullanma, davranış değişikliğini sağlama.

SONUÇ ETKİNLİKLERİ

Özet ve tekrar yapma, eğitsel oyun kullanma, öğrenmedeki noksanlıkları belirlemeye yönelik sorular yöneltme, sonra ki derse yönelik önerilerde bulunma.

4. SINAMA DURUMLARI

• Bu ögede, öğrencinin önceden belirlenmiş olan kazanımlara ulaşıp ulaşmadığının ve ulaşma düzeyinin belirlenmesiyle ilgili uygulamaları içerir. (ölçme değerlendirme etkinlikleri)
• Öğrenme –öğretme sürecinde farklı amaçlarla ölçme ve değerlendirme yapılır.

3. PROGRAMIN DENENMESİ

• Program tasarısı hazırlandıktan sonra hazırlanan tasarı, seçilen pilot okullarda uygulanır.

3.1. PİLOT UYGULAMA

1. Deneme uygulamasının planlanması
2. Deneme yapılacak okullar ve sınıfların seçimi
3. Yönetici ve öğretmenlerin seçimi
4. Yönetici ve öğretmenlere denenecek programın tanıtımı
5. Programın uygulanması
6. Denenen programın ve öğretim materyalinin değerlendirilmesi

4. PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ

• Program değerlendirme, programın etkililiği hakkında karar verme sürecidir.
• Program değerlendirme çalışmaları programa girişte, program sürecinde ve programdan çıkışta olmak üzere üç biçimde yapılmaktadır.

1. Tanıma ve Yerleştirmeye yönelik değerlendirme
2. Biçimlendirici- Yetiştirmeye yönelik değerlendirme
3. Düzey belirlemeye yönelik değerlendirme