İnkılap Tarihi KPSS ders notlarına Osmanlı’da Fikir Akımları konusu ile başlayacağız. İnkılap tarihi KPSS sınavı Tarih bölümünün büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Bu konu anlatımı dizisinde yine önemli yerlere değinerek, gereksiz detaylardan uzak durarak İnkılap tarihi dersini tamamlayacağız.

OSMANLI’DA FİKİR AKIMLARI

1. OSMANLICILIK

• Genç Osmanlılar (Jön Türkler) tarafından ortaya atılmıştır.

Temsilcileri: Mithat Paşa, Ziya Paşa, Namık Kemal, Hüseyin Avni Paşa, Ali Suavi

• Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve I. Meşrutiyet Osmanlıcılık fikir akımından beslenmiştir.
• Mebusan Meclisi bu fikir akımının etkisiyle açılmıştır.

Not: 1877-78 Osmanlı – Rus Savaşı (93 Harbi) ile Balkan Savaşları sonucu azınlıkların Osmanlı’dan ayrılmasıyla Osmanlıcılık fikir akımı sona ermiştir. Milliyetçilik akımı önem kazanmıştır.

2. İSLAMCILIK (ÜMMETÇİLİK)

• II. Abdülhamit tarafından ortaya atılmıştır. İslam birliğini sağlamayı hedeflemiştir.
• İstibdat döneminde geçerli olmuştur.

Temsilcileri: Mehmet Akif, İskilipli Mehmet Atıf, Sait Halim Paşa

Not: I. Dünya Savaşı’nda Kanal Cephesi’nde, Arapların İngilizlerle iş birliği yapmasıyla bu fikir akımı geçerliliğini kaybetmiştir. Yine bu durumda milliyetçilik akımı önem kazanmıştır.

3. TÜRKÇÜLÜK (TURANCILIK)

• Ziya Gökalp tarafından ortaya atılmıştır. Dünya’da Türk birliğini sağlamayı hedeflemiştir.

Temsilcileri: Mehmet Emin Yurdakul, Ömer Seyfettin, Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı, Mehmet Emin Resulzade

• Pantürkizm olarak da adlandırılır.
• II. Meşrutiyet dönemi fikir akımlarındandır. Bu görüş daha sonra İttihat ve Terakkiciler tarafından benimsenmiştir.
• 1. Dünya Savaşı’na girmemizde etkili olan fikir akımıdır.
• Osmanlı’nın yıkılmasında, Türkiye’nin kurulmasında etkili olmuştur.

Not: Kafkas cephesinde önem kaybetti; Dünya Türkçülüğü yerine Anadolu Türkçülüğü benimsenmiştir.

4. BATICILIK

• Batının üstünlüğünü kabul eden ve batılılaşmanın ülkeyi kurtaracağı fikrini savunan düşüncedir.

Temsilcileri: Abdullah Cevdet, Celal Nuri, Süleyman Nafiz

5. ADEM-İ MERKEZİYETÇİLİK (FEDARAL YÖNETİM)

• Prens Sabahattin tarafından ortaya atılmıştır. Azınlıkların iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı’ya bağlı kalması fikrini savunmuştur.
• Bu fikir akımı reddedilmiş, uygulanmamıştır.