Öğretim Stratejileri ÖYT – KPSS Ders Notu

Belirli ölçüde strateji sınıf içi öğretim etkinliklerini belirlenmesinden değerlendirilmesine kadar dersle ilgili öğretim sürecine yön verir. Bu anlamda strateji, dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön veren genel bir yaklaşımdır (Bilen, 1992; Fidan ve Erden, 1993).

Bu yazıda KPSS Eğitim Bilimleri kapsamında yer alan Öğretim Yöntem Teknikleri (ÖYT) dersinin Öğretim Stratejileri konusuna değineceğim. Hem KPSS hazırlık sürecinde hem de meslek hayatınızda kullanabileceğiniz bilgileri KPSS ağırlıklı olarak notlar şeklinde aktarmaya çalışacağım.

1) SUNUŞ STRATEJİSİ

Temsilci: Ausubel – (su) = (sunuş)

Akıl Yürütme: Tümdengelim

Kuram: Bilişselci

Diğer Adları: Alış yolu ile öğrenme – Anlamlı öğrenme

Bilişsel Alan: Kavrama Basamağı

Kullanılan Yöntem ve Teknikler: 

• Kavram haritaları
• Balık kılçığı
• Örümcek ağı
• Sınıflama haritası
• Olaylar zinciri kavram haritası

Öğretmen Rolü: Bilgiyi aktaran (Merkez)

Öğrenci Rolü: Bilgiyi alan, Anlamlandıran (Anlamlı öğrenme)

Dikkat: Bu strateji her ne kadar öğretmen merkezli olsa da öğrenci pasif değildir, aktiftir fakat daha az aktiftir.

Anahtar Kelime: Alış, Aktarım, Öğretmen sundu, Öğrenci dinledi

#Bütünden -> Parçaya – #Bilişsel Kuram – #Zaman az, Konu çok, Sınıf kalabalıksa – #Kavram öğretimi – #Anlamlandırma

• Temel atmada etkilidir.
• Alt düzey beceri kazandırır. (Bloom’a göre)
• Kısa zamanda çok bilgi vermeyi sağlar (Ekonomiklik ilkesine uygundur).
• Hedefe zamanında ulaştırır.
• Soyut konularda, olgu öğretiminde, ön bilgilerin yetersiz olduğu durumlarda ya da öğrenci kavramlar arasında ilişki kuramıyorsa tercih edilir.
• Derste bütünlük sağlar.

Etkili Olduğu Alanlar (Bloom Taksonomisine Göre): 

• Bilişsel Alanın “Bilgi” basamağı
• Duyuşsal Alanın “Alma” basamağı
• Psikomotor Alanın “Uyarılma” basamağı

Bunların hepsi alt düzey becerilerdir!

Sunuş Stratejisi Nasıl Daha Etkili Hale Getirilir?

• Çok sayıda çarpıcı örnek vermek.
• Kavram haritası kullanmak.
• Derse hazırlıklı gelmek.
• İsteklilik.
• Çok sayıda ön örgütleyici (ön organize edici) kullanmak.

Sınırlılıklar:

• Hazıra alıştırır.
• Ezbere sebep olur.
• Her zaman hazırlıklı gelinemeyebilir, istekli olunmayabilir.
• Uygun ders materyalleri olmayabilir (kavram haritaları, ön organize ediciler vb.).

Sunuş Stratejisinin Planlama Aşamaları:

• Kazanım belirleme
• İçerik belirleme
• Yöntem belirleme
• Örnekleri belirleme

Sunuş Stratejisinin Uygulama Aşamaları:

• Ön organize edicileri verme.
• Dersin temelini atma.
• Derse çerçeve çizme.

a) Ön Örgütleyicilerin Kullanımı

• Açıklayıcı: O gün anlatılacak konuyla daha önce hiç karşılaşmamışsa konu özetlenerek bahsedilir.
• Karşılaştırıcı: Öğrenciler Eski Bilgi ve Yeni Bilgi arasında BAĞ kurar. Bu kısımda analojilerden beslenilir.

b) Yeni Konunun Sunulması

1. Öğretmen, ilke, kavram ve genellemeleri sunar.
2. Öğretmen alt kavramları sunar.
3. Öğretmen olumlu-olumsuz örnek verir.
4. Öğrenci örnekleri sınıflandırır.
5. Öğrenci örnek verir.

c) Bilişsel Örgütlemenin Güçlendirilmesi

• Farklı örnekler istenir.
• Kodlanma yapıldı mı kontrol edilir.
• Transfer edilebiliyor mu?

d) Konunun Özetlenmesi

• Ders toparlanır.
• Özetlenir.
• SUNUŞ BİTİRİLİR.

2) BULUŞ STRATEJİSİ

Temsilci: Bruner – (B) harfine dikkat! Buluş’un B’si.

Akıl Yürütme: Tümevarım

Kuram: Bilişselci

Diğer Adları: Seziş – Keşif – Örnek – Kural

Bilişsel Alan: Kavrama Basamağı

Kullanılan Yöntem ve Teknikler: 

• Örnek olay
• Problem çözme
• Gösterip yaptırma
• Güdümlü tartışma

Öğretmen Rolü: Rehber

Öğrenci Rolü: Merkezde ve Aktif

Anahtar Kelime: Merak

#Parçadan -> Bütüne – #Sezgisel Düşünme – #Yaratıcı Düşünme

• Sunuş stratejisine göre daha üst düzey beceri kazandırır.
• İlerlemecilik hakimdir.
• Bireysel farklılıklara saygılıdır.
• İçsel pekiştireç vardır.
• Dersin giriş kısmında etkilidir.
• Sınıf içi etkinliklerde kullanılabilir.
• Daha fazla zaman gerektirir. (Bu sebeple ekonomiklik ilkesine uygun değildir.)
• Buluş stratejisinde önemli olan meraktır. Öğrenci keşfeder, keşfedeceği şey öğrenciye önceden söylenmez.

2 tip buluş vardır.

Buluş Stratejisinin Uygulama Aşamaları (Sıralamaya Dikkat!)

1. Öğretmen örnek verir.
2. Öğrenci örneği tanımlar.
3. Öğretmen ek örnek verir.
4. Öğrenci ek örneği tanımlar ve karşılaştırır.
5. Öğretmen olumsuz örnek verir (zıt-ters-aykırı-örnek olmayan).
6. Öğrenci olumlu ve olumsuz örnekleri karşılaştırır, olumsuz örneği tanımlar.
7. Öğrenci örnekleri geneller-sınıflar.
8. Öğrenci ek örnek verir.

3) ARAŞTIRMA – İNCELEME STRATEJİSİ

Temsilci: J. DEWEY

Akıl Yürütme: Tümdengelim + Tümevarım

Kuram: Bilişselci

Diğer Adları: Alış yolu ile öğrenme – Anlamlı öğrenme

Bilişsel Alan: Uygulama Basamağı (Üst Düzey Beceri)

Kullanılan Yöntem ve Teknikler: 

• Problem çözme
• Laboratuvar
• Deney-Gözlem
• Örnek olay

Öğretmen Rolü: Rehber

Öğrenci Rolü: Öğrenci merkezde ve aktif

Anahtar Kelime: Bilimsellik, Eleştirel düşünme, Yaratıcı düşünme, Bilimsel düşünce

#Bütünden -> Parçaya ve Parçadan -> Bütüne – #Bilişsel Kuram – #Veri – #Hipotez – #Analiz-Sentez

• Çok zaman gerektirir. (Ekonomiklik ilkesine aykırı)
• Okul içi ve okul dışı kullanılabilir.
• Bireysel farklılıklara saygılıdır.
• Neden-Sonuç bağlantısı vardır.
• Problem çözme
• Probleme karşı duyarlılık
• Öz denetim gerektirir.
• Dersin “SONUÇ” aşamasında etkilidir.

Araştırma-İnceleme Stratejisinin Uygulama Aşamaları (Sıralamaya Dikkat!)

1. Öğrenci problemi hisseder.
2. Öğrenci problemi tanımlar.
3. Öğrenci bilgi toplar.
4. Öğrenci hipotez geliştirir.
5. Öğrenci veri toplar.
6. Analiz-Sentez
7. Değerlendirme

4) DİĞER ÖĞRENME STRATEJİLERİ

Dikkat Stratejisi: Renkli kalem kullan, altını çiz, kalın puntolar gibi uyarıcılar kullanılır.

Anlamlandırma Stratejisi: Kodlama yapma (Yapılandırmacı öğrencilerde ortaya çıkar)

Yürütücü Biliş Stratejisi: Öğrenmeyi öğrenme vardır.

Duyuşsal Strateji: Sesten hoşlanmayan birinin camı kapatması, Güneş’ten etkilenen kişinin perdeyi çekmesi. Kısaca istenmeyen durumun ortamdan uzaklaştırılması.

Tekrar Stratejisi: Ezberleme – Sesli okuma.