Öğrenme Psikolojisinin Temel Kavramları – KPSS Ders Notu

Öğrenme Psikolojisi, Eğitim Bilimleri sınavında 12 soruluk bir paya sahiptir. Bu yazısı dizisine öğrenme psikolojisinin temel kavramlarını incelemekle başlayacağız.

ÖĞRENME PSİKOLOJİNE GİRİŞ

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI

Psikoloji nedir?

• İnsan ve hayvan davranışları ile bunların altında yatan nedenleri inceleyen bilim dalıdır. Davranışlar aynı türde olsa dahi farklılık gösterir. Psikoloji bu farklılıkları inceler.

Öğrenme Psikolojisi nedir?

• Öğrenmenin ne olduğunu,
• Süreç ve sonuç açısından öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini inceler.
• Öğrenmeyi etkileyen faktörleri,
• Bireyler arasındaki öğrenme farklarını inceleyen psikolojinin alt dalıdır.

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNDE TEMEL KAVRAMLAR

Davranış nedir?

• Organizmanın doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen etkinliklerinin
  tümüne denir.
• İnsanın yapıp ettiği her şey davranış olarak adlandırılır. Yürüme, konuşma, düşünme, hayal kurma, rüya görme, irkilme, esneme vb.
• Bu yüzden davranışların sınıflandırılması gerekir.

Davranışların Sınıflandırılması

1. Doğuştan Gelen: İçgüdüler, refleksler, homeostatik davranışlar.

2. Geçici: Alkol, ilaç, hastalık ve sakatlanma nedeniyle oluşan davranışlar.

3. Öğrenilmiş: Sonradan kazanılan davranışlardır.

a. İstendik: Planlı eğitimin ürünü olan (dört işlemi, yazım kurallarını öğrenme
Gelişi güzel kültürlenme ürünü olan (örf, adet, gelenekleri öğrenme vb.)

b. İstenmedik: Alkol kullanmayı, sigara içmeyi öğrenme vb.

4. Bilişsel: Bilme, tanıma, hatırlama, kavrama vb.

5. Duyuşsal: Sevme, hoşlanma, korkma vb.

6. Devinişsel: Yürüme, konuşma, esneme vb.

7. Açık ve Kapalı: Gözlenen ve gözlenemeyen davranışlardır.

8. Bilinçli ve Bilinçsiz: Davranışın kontrolü kendi elinde olan ve olmayan davranışlardır.

Davranış Oluşumu

Uyarı- Tepki- Karşılıktır

Uyarıcı: Organizmayı içten ve dıştan etkileyen her şey (açlık, susuzluk, ışık ses, toz vb.)

Tepki: Uyarıcıya karşı gösterilen davranıştır.

Karşılık: Organizmanın tepkisine karşılık çevrenin vermiş olduğu tepkidir.

Örnek: Soru – Cevap – Olumlu veya olumsuz tepki: Uyarıcı -Tepki – Karşılık

Refleks

• Organizmanın bir uyarıcıya ani, bilinç dışı (istem dışı) olarak gösterdiği basit tepkilere denir.

Refleksin Özellikleri

• Doğuştan gelir ve olgunlaşmayla ortaya çıkarlar.
• Öğrenmenin bir etkisi yoktur.
• Türe özgü değildir.
• Basit davranışlardır.
• Ertelenebilir ama önlenemezler.
• Mutlaka bir uyarıcısı vardır.
• Uyarıcı sona erince, tepkiler de sona erer.

İçgüdü

• Niçin yapıldığı organizmanın kendisi tarafından da bilinmeyen bilinçsiz, karmaşık
  olan mükemmel davranışlardır.

İçgüdülerin Özellikleri

• İçgüdüler, doğuştan gelir ve ölüme kadar devam eder.
• Türe özgüdür.
• Öğrenmeden bağımsız, bilinçsiz olarak sergilenir.
• Karmaşık bir yapıya sahiptir.
• Herhangi bir uyarıcıya bağlı değildir.
• Kesinlikle ertelenemezler.

İçgüdüsel Davranış nedir?

• Bir yönüyle reflekslere bir yönüyle içgüdülere benzeyen davranışlardır. türe özgü
  olmaması reflekslere benzeyen yönü, karmaşık olması içgüdülere benzeyen yönüdür. Annelik, cinsellik, saldırganlıktır.

Öğrenme nedir?

• Tekrar ya da yaşantılar yoluyla organizmada meydana gelen nispeten kalıcı veya izli davranış değişikliklerine öğrenme denir.
• Öğrenmenin üç önemli öğesinin olduğu görülebilir.

1. Öğrenme için davranışta mutlaka bir değişme olmalıdır.

Bu değişme iyiye doğru olabileceği gibi kötüye doğru da olabilir.

Çocuğun çarpım tablosunu öğrenmesi.

Çocuğun küfür etmeyi öğrenmesi.

2. Tekrar veya yaşantı sonucu ortaya çıkması gerekir.

Büyüme, olgunlaşma veya sakatlanma sonucu oluşan değişmeler öğrenme değildir.

Çocuğun bir nesneyi eliyle tutması öğrenme olmadığı halde bu nesnenin adını söylemesi bir öğrenmedir.

Bir çocuğun bisiklet sürmeyi öğrenmesi, bilgisayar kullanmayı öğrenmesi, ana dilini öğrenmesi belirli tekrar ve yaşantıdan sonra gerçekleşir.

3. Sürekli veya kalıcı izli olmasıdır.

Güdü, yorgunluk, fizyolojik uyum, sarhoşluk, ilaç gibi etkenlere bağlı değişmeler öğrenme sayılmaz.

Sakin olarak bilinen bir çocuğun hastalığa karşılık sinirli davranması öğrenme değildir.

Çocuğun komşularını, onların arabalarını vs. tanıması öğrenmedir.

Bir futbolcunun oyunun kurallarını bilmesi öğrenmedir.

DİKKAT

1. Öğrenme doğrudan gözlemez.

Davranışçılar davranışlara yansıdığını, bilişselciler ise performansa yansıdığını söyler.

2. Başkalarına aktarılmayan veya transfer edilemeyen bilgiler öğrenilemez.

3. Süreç olarak öğrenme organizmanın çevresinde olup bitenleri anlamlandırmasıdır.

4. öğrenme performansa yansıyan içsel bir süreçtir.

5. Tekrar ve pekiştirme öğrenme de kalıcılığı sağlar

6. Birbirini destekleyen bilgiler daha kolay öğrenilir.