Dinamometre Tasarlıyorum Deneyi

5. sınıf fen bilimleri deneylerinden dinamometre tasarlıyorum deneyini aşağıdaki adımları takip ederek sizlerde uygulayabilirsiniz.

Kazanımlar:
F.5.3.1.2. Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlar.

DİNAMOMETRE TASARLIYORUM DENEYİ

1. Deneyin Amacı

Basit bir dinamometre tasarımı yaparak, kuvveti dinamometre yardımıyla ölçmek ve dinamometrenin yapısını yaparak-yaşayarak öğrenmek.

2. Deneyin Malzemeleri

• Esnek cisim (paket lastiği, yay vb.),
• Esnek cismi sabitlemek için karton kutu
• Tahta,
• Mukavva vb. nesne,
• Ataç,
• Harita çivisi,
• Kalibrasyon için ağırlık takımı.

3. Deneyin Yapılışı

1. Çeşitli kaynaklar araştırılarak dinamometre tasarlanır.
2. Ağırlık takımı sırayla asılarak 1,2,3N luk uzamalar belirlenip işaretlenir.
3. Ardından çeşitli cisimleri asarak bu cisimlerin uyguladığı kuvveti kendi dinamometreleri ile ölçerler.

4. Alınan Veriler

• Yapılan tasarımlar çizilir.

5. Sorular

1. Yaptığımız dinamometre en fazla ne kadar kuvvet ölçmektedir?

6. Sonuçlar

1. Kuvvetin ölçümünde kullanılan dinamometreler esnek cisimlerin esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır.

7. Yapılabilecek Dinamometre Çeşitleri

a. Kağıt Dinamometre Yapımı

Malzemeler

1. Kağıt
2. Mukavva veya ( Kutu kartonu)
3. Paket lastiği 2 adet
4. Metal Ataç 2 adet

Kağıt Dinamometre Yapılışı

1. Kağıdı rulo haline getiriniz ve bantla yapıştırınız.
2. Yaptığınız rulo içine sığabilecek ölçüde karton kesiniz.
3. Kartonun üst kısmından delik delerek paket lastiğini bağlayınız.
4. Paket lastiklerini ataç içerisinden geçiriniz.
5. Kartonun alt kısmından delik deliniz, ataç düzleştirerek çengel haline getiriniz.
6. Kartonun üzerini ağırlık ölçüleri işaretleyiniz (1N, 2N, 3N …)
7. Kartonu yaptığınız rulo içerisine yerleştiriniz.
8. Üst kısmından bantla sabitleyiniz.
9. Dinamometremiz hazır.

b. Bonibon Kutusu ile Dinamometre Yapımı

Malzemeler

1. Bonibon kutusu 1 adet
2. Paket lastiği 1adet
3. Ataç 2 adet
4. Karton
5. Metre
6. Makas
7. Delgeç

Bonibon Dinamometre Yapılışı

Kartonu 1,5 cm eninde 15 cm uzunluğunda keserek ucunu delgeç ile deliyoruz.

Deldiğimiz kartonun ucuna paket lastiğini şekildeki gibi bağlıyoruz.

Kartonu bonibon kutusu içerisine yerleştiriyoruz.
Ataçı düzleştirerek bonibon kutusunun üst kısmından deliyoruz.

Şekildeki gibi paket lastiği ile ataşı bağlıyoruz.
Daha kolay tutulmayı sağlayabilmek için üzerini bantla kaplayabilirsiniz.

Kartonun alt kısmını delerek ataşı şekildeki gibi büküyoruz.

Kartonun üzerine sayısal değerleri yazarak dinamometremizi tamamlıyoruz.

c. Boru ile Dinamometre Yapımı

Malzemeler

1. Esnek yay 1 adet
2. Metal veya plastik boru 15 cm 1 adet
3. İnce çivi 1 adet
4. Pense
5. 100 gram ve 500 gram ağırlıklar
6. Cetvel, kalem, mukavva

Boru ile Dinamometre Yapılışı

1. Metal ya da plastik boru şekildeki gibi 15 cm uzunluğunda kesilir. Metal borunun alüminyumdan olması kesme işlemini kolaylaştırır.

2. Borunun ucu karşılıklı olarak iki taraftan delinir.

3. Yayın esneklik özelliğini kaybetmeden ağırlıkla beraber ne kadar uzadığını tespit etmek için önce 500 gramlık ağırlık asılır, uzama miktarı ölçülür.

4. 5 Newton’luk kuvvet ile 8 cm uzuyor ise 1 Newton da 8/5=1,6 cm uzar. Mukavvanın üzerine 1,6 cm uzunluklarında 5 ayrı yer işaretlenir. Bunlar farklı renklerle boyanır.

5. İşaretlenen mukavva makasla düzgün olarak dikdörtgen şeklinde kesilir. Yayın alt kısmına bağlanacak şekilde sabitlenir. Ağırlığı asabilmek için yayın alt kısmı çengel şeklinde bükülür.

6. Yay boru içine çivi ile tutturulur. Çivinin ucu çengel şeklinde bükülür. (Tutması kolay olması için)

Sonuç

Dinamometremiz kullanıma hazır. Düzgün ölçtüğünü anlamak için 100 gram 1 Newton’u, 500 gram 5 Newton’u gösteriyor ise dinamometremiz düzgün çalışıyor demektir.

d. Karton Kutudan Dinamometre Yapımı

Malzemeler

1. Paket Lastiği 1 adet
2. Ayakkabı kutusu 1 adet
3. İnce çivi 1 adet
4. Beyaz kağıt
5. Metal ataş 2 adet
6. Plastik (Kağıt) bardak
7. Cetvel, kalem, mukavva, makas, ip, bant, yapıştırıcı

Karton Kutudan Dinamometre Yapılışı

1. Ayakkabı kutusunun üst orta tarafından çivi ile deliniz.
2. Plastik bardağı üst tarafından eşit aralıklarla üç delik açınız.
3. Plastik bardağın deliklerinden ipleri geçiriniz ve ortada birleştiriniz.
4. Paket lastiğini ortadan kesiniz.
5. Paket lastiğinin bir ucunu ayakkabı kutusunun deliğinden geçiriniz ve ucuna ataşı bağlayınız.
6. Paket lastiğinin diğer ucuna plastik bardağın ucundaki ipi bağlayınız.
7. Paket lastiğinin iple bağlandığı noktayı belirleyiniz. Bu nokta dinamometrenin sıfır noktası olacaktır.
8. Cetvel ile kağıdın üzerine 1 cm uzunluğunda çizgiler çiziniz.
9. Kağıdı ayakkabı kutusunun içerisine yapıştırınız.
10. Dinamometre ile ölçümler yapmak için plastik bardağa ağırlıklar koyunuz.