F.5.5.4. Tam Gölge

Önerilen Süre: 8 ders saati

Konu / Kavramlar: Tam gölge, tam gölgeyi etkileyen değişkenler

F.5.5.4.1. Tam gölgenin nasıl oluştuğunu gözlemleyerek basit ışın çizimleri ile gösterir. Yarı gölge konusuna girilmez.

F.5.5.4.2. Tam gölgeyi etkileyen değişkenlerin neler olduğunu deneyerek keşfeder.

a. Tam gölge oluşumunda sadece cismin ve ışık kaynağının konumları ile gölgenin büyüklüğün arasındaki ilişki üzerinde durulur.

b. Gölge oyunlarına değinilir.

TAM GÖLGE

1. TAM GÖLGE NEDİR?

• Işık opak maddelerden geçemez. Işığın ulaşamadığı cismin arkasındaki karanlık yere gölge denir.
• Güneş, el feneri ve lambalar gibi ışık kaynakları, etrafı aydınlatır. Opak maddeler ışığın geçişini engeller. Işık geçen bölgeler aydınlık olurken, ışığı geçirmeyen bölgeler karanlıkta kalır.
• Bu sayede cismin şekline benzeyen gölgesi oluşur.
• Cisimlerin şekli değiştikçe gölgesinin şeklide değişir. Işığı hiç almayan yerlerde tam gölge oluşur.
• Öğle vakti Güneş’in gölgemizi oluşturması tam gölgedir.
• Tam gölgenin oluşması ışığın doğrusal yayıldığını gösterir.

Not: Büyük cisimlerin büyük, küçük cisimlerin küçük gölgesi oluşur. Cismin şekli nasılsa, gölgesi de ona benzer.

2. GÖLGE NASIL ÇİZİLİR?

Opak bir cismin gölgesinin çizilmesi için;

1. Işık kaynağından çıkan ışınları, cismin uç noktalarını çizgi ile birleştirerek ekrana kadar uzatalım.
2. Ekran üzerinde oluşan noktaları birleştirelim.
3. Noktaların oluşturduğu alanı siyaha boyayalım.

2.1. Gölgenin Büyüklüğü Nelere Göre Değişir ?

• Işık kaynağı ile cisim arasındaki mesafe azalırsa oluşan gölge büyür.
• Cisim ile perde arasındaki mesafe azalırsa oluşan gölge küçülür.

3. GÖLGE OLUŞUMU HANGİ ALANLARDA KULLANILIR?

3.1. Gölge Oyunu

• Kültürel bir mirasımız olan gölge oyunu, pek çok kişi tarafından beğeni ile izlenmektedir.

3.2. Ellerimiz İle Değişik Figürler Oluşturulması

Işık kaynağına elimizi tutarak kuş, tavşan şekilleri oluşturabiliriz.

3.3. Sanatsal Gösteriler

Not: Gölge boyuna bakarak zamanı tahmin edebiliriz. Sabah Güneş doğduğunda gölgesi batıdadır ve uzundur. Öğle vakti gölgenin boyu kısalır. Öğle vakti ülkemizde gölge yönü kuzeydedir. Güneş batarken gölge boyu tekrar uzar, gölgenin yönü doğudadır.