F.5.7.2. Basit Bir Elektrik Devresinde Lamba Parlaklığını Etkileyen Değişkenler

Önerilen Süre: 8 ders saati

Konu / Kavramlar: Pil sayısı, lamba sayısı

F.5.7.2.1. Bir elektrik devresindeki ampul parlaklığını etkileyen değişkenlerin neler olduğunu tahmin ederek tahminlerini test eder.

a. Bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişken kavram grupları, örneklerle açıklanır.

b. Bağımsız değişken olarak pil sayısı ve ampul sayısı dikkate alınır.

c. Paralel bağlamaya girilmez.

BASİT BİR ELEKTRİK DEVRESİNDE LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

• Elektrik enerjidir.
• Elektrik, iletken maddelerle iletilir.

1. BASİT ELEKTRİK DEVRESİ

• Pil, ampul, anahtar, bağlantı kablosu ve duydan oluşan elektrik devresine basit bir elektrik devresi denir.
• Basit elektrik devresinde birden fazla pil ve ampul kullanılabilir.

1.1. Basit Elektrik Devresinde Kullanılan Devre Elemanlarının Görevleri

Pil

• Elektrik enerjisi üretir.
• Pilin içerisinde kimyasal enerji elektrik enerjisine dönüşür.
• Pilin + ve – kutupları vardır.

Ampul

• Elektrik enerjisini ışık enerjisine çevirir.
• Ampulün + ve – kutupları yoktur.

Bağlantı kablosu

• Elektrik enerjisini taşır.
• Devre elemanları birbirine bağlantı kablosu ile bağlanır.

Anahtar

• Devrenin açılıp kapanmasını sağlar.
• Anahtar açık durumda iken elektrik iletilmez, kapalı durumda iletilir.

Duy

• Ampulün takıldığı yerdir.
• Basit elektrik devresinde duy olmadan da ampul ışık verebilir.

Pil Yatağı

• Pillerin bağlantısının yapılmasını sağlar.
• Basit elektrik devresinde pil yatağı olmadan da ampul ışık verebilir.

1.2. Basit Elektrik Devresinde Ampul Neden Işık Vermez ?

1. Pil bitmiş olabilir.
2. Bağlantı kablosu kopuk olabilir.
3. Anahtar açık olabilir.
4. Ampul patlamış olabilir.
5. Ampul duya tam yerleşmemiş olabilir.
6. Piller ters bağlanmış olabilir.
7. Elektrik devresinde, kısa devre olabilir.
8. Devreye çok fazla ampul bağlanmış olabilir. (Pilin gücü hepsini çalıştırmaya yetmez.)
9. Bağlantı yerleri paslanmış olabilir. (Pas elektrik akımının geçişini azaltır.)

2. BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ NEDİR ?

• Bilimsel araştırma yapılırken, karşılaşılan problemlerin çözümü için bazı yöntemler geliştirilmiştir.
• Bilimsel bir araştırmada problemin çözümü için kontrollü deney yapılır.

Değişken Nedir ?

• Bir deneyde bilerek yapılan değişikliklere değişken denir.
• Üç tür değişken vardır.

1. Bağımsız Değişken

• Bizim değiştirdiğimiz değişkendir. Bir tane bağımsız değişken seçilir.
  

2. Bağımlı Değişken

• Bağımsız değişkene bağlı olarak değişir.

3. Kontrol Edilen Değişken (Sabit Tutulan Değişken)

• Kontrol edilen değişken deneyde değiştirilmez, sabit tutulur, araştırma konusu değildir.

Aşağıda elektrik devrelerinde değişkeleri görmektesiniz.

1.Deney: Elektrik devresinde pil sayısının artırılması ampulün parlaklığını nasıl değiştirir.

Bağımsız değişken: Pil sayısı
Bağımlı değişken: Ampulün parlaklığı
Kontrol edilen değişken: Anahtar, kablo, duy, ampul
Sonuç: Devrede pil sayısı artırılırsa ampul parlaklığı artar.

2.Deney: Elektrik devresinde ampul sayısının artırılması ampulün parlaklığını nasıl değiştirir.

Bağımsız değişken: Ampul sayısı
Bağımlı değişken: Ampulün parlaklığı
Kontrol edilen değişken: Pil sayısı, anahtar, kablo
Sonuç: Devrede ampul sayısı artarsa parlaklık azalır.

3. ELEKTRİK DÜĞMELERİ (DEVRE ANAHTARI)

• Evimizde bilgisayar, televizyon, ampul gibi elektrikli araçları çalıştırmak için elektrik düğmeleri yapılmıştır. Elektrik düğmeleri, açma kapama görevi yapmaktadır.
• Ampulün ışık vermesi için lambayı aç deriz, fakat lamba çalışırken anahtarı kapatırız. Anahtar açık durumda iken ampul çalışmaz.