Kuvvet ve Hareket Çalışma Yaprağı (6. Sınıf)

Hüseyin Faruk YILDIRIM

4 yıl önce

Bu yazıda neler okuyacaksınız?

KUVVETİN ÖZELLİKLERİ

KUVVETİN ÖZELLİKLERİ

Duran bir cismi hareket ettirebilen, hareket eden cismi durdurabilen, cisimlerin yönünü ve hızını değiştirebilen, cismin şeklinde değişiklik yapabilen etkiye kuvvet denir.
Kuvvet kısaca ‘’F’’ harfi ile gösterilir.
Birimi Newton’dur ve ‘’N’’ ile gösterilir.
Her kuvvetin; yönü, doğrultusu ve büyüklüğü (şiddeti) vardır.

Doğrultu: Aynı düzlemde birbirine zıt iki yöndür (doğu-batı doğrultusu, kuzey-güney doğrultusu).

Yön: Doğu-batı-kuzey-güney

Büyüklük: Dinamometrenin ölçtüğü değerdir. Birimi Newton’dur.

BİLEŞKE KUVVET

İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı işi tek başına yapan kuvvete bileşke kuvvet denir.

Bileşke kuvvet “R” harfi ile gösterilir.

Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi toplanarak, zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi ise çıkarma işlemi yapılarak hesaplanır.

Aynı Doğrultulu Aynı Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Örnek: K cismine, 6 N’luk F1 , 4 N’luk F2 kuvveti doğu-batı doğrultusunda ve doğu yönünde (aynı doğrultuda ve yönde) etki etmektedir. Bu durumda K cismine etki eden bileşke kuvvet doğu-batı doğrultusunda ve doğu yönündedir. Büyüklüğü ise bu kuvvetlerin toplamına eşittir. Yani R = 10 N’dur.

Aynı Doğrultulu Zıt Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Örnek: L cismine 4 N’luk F1 kuvveti doğu-batı doğrultusunda ve doğu yönünde, 6 N’luk F2 kuvveti doğu-batı doğrultusunda ve batı yönünde (aynı doğrultuda ve zıt yönde) etki etmektedir. Bu durumda L cismine etki eden bileşke kuvvet doğu-batı doğrultusunda ve batı yönündedir. Büyüklüğü ise bu kuvvetlerin farkına eşittir. Yani R = 2 N’dur.

DENGELENMİŞ VE DENGELENMEMİŞ KUVVETLER

Dengelenmiş Kuvvet

Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi “0” ise cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
Aşağıdaki cisme etki eden bileşke kuvvet “0” dır. Bu nedenle cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.

DİKKAT!

Duran bir cisme dengelenmiş kuvvetler etki ederse cisim durmaya devam eder.
Hareket eden bir cisme dengelenmiş kuvvetler etki ederse cisim, sabit süratle hareketine devam eder.

Dengelenmemiş Kuvvet

Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi 0’dan farklı ise cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
Dengelenmiş kuvvetlerin aksine dengelenmemiş kuvvetler her zaman harekette değişikliğe yol açar. Dengelenmemiş kuvvetler hareket eden cisimleri hızlandırabilir, yavaşlatıp durdurabilir ya da yönlerini değiştirebilir.
Eğer bir cismin hızı ya da yönü değişebiliyorsa cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir.

Dengeleyici Kuvvet

Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde kalan cisimlerin dengede kalabilmesi için cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesine eşit büyüklükte ve zıt yönde dengeleyici kuvvetin uygulanması gerekir.

Bunun içinde önce cisme uygulanan net kuvvet bulunur.
Sonra da cisme uygulanan net kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygulanır.

Örnek: Halat çekme yarışı yapan bir grup öğrencinin dengede kalabilmesi için hangi takıma kaç N’lık kuvvet katılmalıdır?

Çözüm: Bileşke kuvvet 9 N ve Doğu yönündedir. Yarışın dengede kalabilmesi için zıt yöndeki Batı yönüne 9 N’lık kuvvet uygulayan bir kişi katılmalıdır.

SABİT SÜRATLİ HAREKET

Sürat, birim zamanda alınan yoldur.
Bir cismin süratini bulabilmek için cismin aldığı yolu ve bu yolu alması için geçen süreyi bilmemiz gerekir.
Sürat birimi uzunluk biriminin zaman birimine bölünmesiyle bulunur.