Ölçmede Hata – KPSS Ders Notu

Ölçme ve Değerlendirme KPSS ders notlarına Ölçmede hata nedir?, ölçmede hata türleri ve hata kaynakları konuları ile devam ediyoruz.

ÖLÇMEDE HATA

A. HATA TÜRLERİ

• Hata, bir ölçme işleminde gerçek değerle gözlenen değer arasındaki farktır.
• Fen bilimlerinde doğrudan ölçmelerin mümkün olması nedeniyle ölçme sonuçlarına az miktarlarda hata karışırken eğitim, sosyoloji, psikoloji, gibi sosyal bilimlerde başarı, tutum, ilgi, yetenek vb. özelliklerin doğrudan ölçülememesi nedeniyle yapılan ölçme sonuçlarına çok daha fazla miktarda hata karışır.
• Hata (+) ve (-) yönlü değerler alabilir.

ÖRNEK

• Öğretmenin kız öğrencilerine (+10) puan fazla vermesi,
• Yazısı kötü olanlardan matematik öğretmeninin (-10) puan düşürmesi,

1. SABİT HATA

• Bütün ölçüm sonuçlarına aynı miktarda karışan hatadır.
• Kaynağı, yönü, miktarı belli olan,
• Düzeltilmesi mümkün olan,
• Ölçüm sonuçlarına karışan hata miktarının kişiden kişiye, ölçüm sonuçlarından ölçüm sonuçlarına değişmeyen,
• Hata öncesi ve sonrası için grubun aritmetik ortalamasının değiştiği fakat grubun standart sapma ve varyansının değişmediği hatadır.
• Sabit hatalar doğrudan geçerliği etkiler.
• Tekrarlanırsa (yanlılık oluşur) sistematik hata olur.
• Hata miktarı kadar grubun aritmetik ortalaması değişir.

ÖRNEK

• Öğretmenin tüm öğrencilerine +10 puan vermesi,
• Bir baskülün her nesneyi 2 kg az tartması,
• Bir kol saatinin her bakıldığında 10dk geriyi göstermesi,
• Sınav süresinin yetmemesinden tüm öğrencilerin son soruyu boş bırakmaları,
• Öğretmenin tüm öğrencilerine grubun aritmetik ortalamasının %10 kadar puan vermesi,
• 2 cm kırık cetvelin her ölçümde aynı miktarda hata yapması.

2. SİSTEMATİK HATA

• Ölçme sonuçlarına belli bir kurala göre karışan hatalardır.
• Her ölçme sonucuna karışmayan ve her ölçüm sonucuna aynı miktarda etki etmeyen, miktarı değişebilen hatadır.
• Her ölçüm sonucu değil belli bir bölümü hatadan etkilenir.
• Kaynağı, yönü ve miktarı belli olan,
• Ölçme sonuçlarına farklı yönde ve miktarda karışabilen,
• Düzeltilmesi mümkün olan,
• Ölçmeyi yapan kişinin yanlı davranmasından da kaynaklanıp “YANLI HATA“ da denilebilen,
• Geçerliği en çok etkileyen,
• Ölçülecek özelliklere başka değişkenler karıştığından “YAPI GEÇERLİĞİNİ” de düşüren hatadır.
• Sistematik hatada oranda vardır.

ÖRNEK

• Öğretmenin sevdiği öğrencilerine +10 puan vermesi,
• Öğretmenin tüm öğrencilerine aldıkları puanın %10kadar puan ilave etmesi ( 100 puan alana puan veremez!!) (90 puan alana 9 puan) (80 puan alana 8 puan)
• Bozuk bir cetvelin 1 metrede 10 cm, 2 metrede 20 cm, 3 metrede 30 cm, az ölçmesi,
• Öğretmenin, öğrencilerinin matematik becerisini ölçerken yazısı güzel olanlara fazladan puan vermesi.

3.TESADÜFİ HATA (RANDOM, RASTGELE)

• Kaynağı, yönü ve miktarı belli olmayan ,
• Düzeltilmesi zor olan fakat PUANLAMA GÜVENİRLİĞİ ve PUANLAYICI GÜVENİRLİĞİ ile hatanın düzeltilebildiği hata türüdür.
• Tesadüfi hatalar, ölçme araçlarının öncelikli güvenirliğini olumsuz etkiler, dolaylı olarak geçerliği etkiler.
• Grubun aritmetik ortalamasını ve standart sapmasını da etkiler.

NOT: Sabit ve sistematik hatalar, geçerliği doğrudan etkiler.

Tesadüfi hatalar, güvenirliği doğrudan etkiler.

ÖRNEK

• Şans başarısı,
• Sınav koşullarının öğrencileri etkilemesi,
• Sürenin yetiştirilememesi
• Öğrencinin hastalanıp performansının düşmesi,
• Aşırı kaygı nedeniyle bilinen soruların yapılamaması,
• Puanlama dikkatsizlikleri,
• Cevapların kodlanırken kaydırılması,
• Testteki soruların açık ve anlaşılır olmamasından dolayı öğrencilerin gelişigüzel cevaplar vermeleri,

B. HATA KAYNAKLARI

1. ÖLÇMECİDEN KAYNAKLANAN HATALAR

• Öğretmenin, tüm öğrencilerine puan vermesi,
• Kendisine yakın olan öğrencilere puan vermesi,
• Yorgun olduğu için doğru verdiği puanları not defterine yanlış geçirmesi.

2. ÖLÇÜLEN KİŞİDEN KAYNAKLI HATALAR

• Öğrencilerin yorgun olması, hasta olmaları, dikkatsiz olmaları, aşırı kaygılı olduklarından okuduklarını yanlış anlamaları.

3. ÖLÇME ARACINDAN KAYNAKLI HATALAR

• Ölçme aracında bir sorunun hatalı olması,
• Bir kavramın farklı uyruğa sahip öğrencilerce bilinmemesi.

4. ÖLÇME YÖNTEMİNDEN KAYNAKLI HATALAR

• Sözlü yoklama yerine yazılı yoklamanın yapılması,
• Çoktan seçmelinin yerine kısa cevaplının yapılması.

5. ÖLÇME ORTAMINDAN KAYNAKLI HATALAR

• Ölçme ortamında gürültü, sıcaklık, soğuk vb. olumsuzluklar var ise birey bu koşullardan rahatsız olur ve gerçek performansını sınava yansıtamayabilir.